Аsoslari Darslik

 
20-rasm.
Markaziy bushatiluvchi sharli tegirmon. 
1-baraban; 2,4-qopqoqlar; 3,13-ichi bo‘sh tsapfalar; 5-jamlashgan 
ta’minlagich;6,11-podshipniklar; 7,15-lyuklar; 8,10-qoplama plitalar; 9-shesternya; 
12,14-bo‘shatuvchi varonka; 16-etakchi shesternya; 17-val; 
Bushatuvchi tsapfa biroz kattaroq diametrga ega, buning natijasida 
tegirmonda bo‘tananing nishabi hosil qilinadi. 
Dastlabki mahsulot tegirmonga ta’minlagich orqali yuklovchi tsapfadan 
beriladi, yanchilgan mahsulot bo‘shatuvchi tsapfa orqali tushuriladi. Markaziy 
bo‘shatiluvchi tegirmonlar qisqacha MShTs deb belgilanadi. Markaziy 
bo‘shatiluvchi tegirmonlarning texnik xarakteris tikasi ilovada berilgan. MShTs 
tegirmonlar barabandagi bo‘tana sathining balandligi bilan xarakterlanadi, bu 

---

53 
bo‘ylama yo‘nalishidagi harakat tezligining kichik bo‘lishini va mahsulotning 
nisbatan mayin tuyulishini belgilaydi. 
Bo‘shatuvchi bo‘g‘iz unga tasodifan tushib qolgan sharlarni tegirmonga 
qaytaruvchi spiralga ega. Sharli tegirmonlar ruda va boshqa mahsulotlarni 
yanchishda keng qo‘llaniladi. 
Panjara orqali bo‘shatiluvchi sharli tegirmonlarning ishlab chiqarish 
unumdorligi yuqoriroq (10-15 % ga) va ularda yanchilgan mahsulot markaziy 
bo‘shatiluvchi tegirmonlarda yanchilgan maxsulotga nisbatan shlami kamroq 
mahsulot beradi, lekin tuzilishi ancha murakkab. Markaziy bo‘shatiluvchi sharli 
tegirmonlar oraliq mahsulotni qaytadan tuyush uchun ishlatiladi. 
Odatda MSHR tegirmonlar yanchishning birinchi bosqichida, MSHTs esa 
mahsulotni mayin tuyush uchun yanchishning ikkinchi va uchinchi bosqichlarida 
ishlatiladi. 
21-rasm. 
Markaziy bushatiluvchi sterjenli tegirmon. 
1-tsilindirik baraban; 2-ta’minlagich; 3-yuklovchi tsapfa; 4-qoplama;
5-uzatish mexanizmi; 6-bo‘shatuvchi tsapfa. 
Sterjenli tegirmonlar tuzilish jihatidan markaziy bo‘shatiluvchi sharli 
tegirmonlar (21-rasm)ga o‘xshaydi. U gorizontal holdagi tsilindrik baraban 1 dan, 
jamlashgan ta’minlagich ko‘rinishidagi yuklovchi moslama 2 dan, va uzatish 
mexanizmi 5 dan iborat. Mahsulotni sterjenli tegirmondan o‘tish tezligini oshirish 
uchun uning yuklovchi va bo‘shatuvchi tsapfalarining diametrini shunday 
diametrga ega sharli tegirmonlar tsapfalarinikiga nisbatan kattaroq qilib 
tayyorlanadi. Sterjenli tegirmonlarda yon tomondan to‘lqinsimon yoki pog‘onali 
ko‘rinishga ega qoplamalar o‘rnatiladi. Sterjenli tegirmonlar qisqacha MSTs deb 
belgilanadi. Sterjenli tegirmonlar sharli tegirmonlardan oldin maxsulotni dag‘al 
tuyush uchun, shuningdek rudani gravitatsiya va magnit usullarida boyitish uchun 
tayyorlashda ishlatiladi. Sterjenli tegirmonlarning texnik xarakteristikasi ilovada 
keltirilgan. 

---

54