Маърузалар матни I. Психодиагностика предмети, мақсади

Ортиқчасини ўчириш методикаси бўйича топшириқларни бажариш 
қарори схемаси 
Кароточка № Ўчирилган 
предмет 
Ажратилган 
гуруҳ 
(умумлаштирувчи сўз) 
Тўғри ва нотўғри ечимлар билан бирга синалувчи қўлланмани қандай 
тушунганлиги, ўргатувчи дарслардан сўнг ўз хатоларини тўгриланганлиги 
ҳақида ҳам қайд этилади. Синалувчининг топшириқни ечишда ўз усулини 
тушунтиришига ҳам эътибор бериш зарур. 
 
9.10. Муҳим белгини ажратиш 
Бу методика тафаккур хусусиятларини, предметларнинг муҳим 
белгиларини 
ажратиш 
қобилиятини 
текширишда 
фойдаланилади. 
Ажратиладиган белгиларни характерига кўра, тафаккур услуби, яъни аниқ ва 
мавҳум тафаккурнинг устунлиги ҳақида билиш мумкин. Бу методикани 3-4 
синф ўқувчиларини текширишда қўллаш мумкин. 
Тажриба ўтказиш учун махсус қоғоз вароғига ѐзилган сўзлар керак 
бўлади. Кўрсатма: «Ҳар бир қаторда бир асосий сўз ва 5 та унта тегишли сўз 
қавс ичида берилади. Бу сўзлардан қавс олдида турган сўзга кўпроқ алокадор 
бўлган икки сўзни тагига чизиш керак». 

---

1. Боғ /дарахт, боғбон, қўрғон, ер/ 
2. Дарѐ /соҳил, балиқ, балиқчи, сув, сув ўтлари/ 
3. Шаҳар /автомобиль, бино, велосипед, кўча, оломон/ 
4. Омборхона /пичанхона, от, том, мол, деворлар/ 
5. Китоб /расмлар, уруш, қоғоз, севги, матн/ 
6. Ўйин /карта, ўйинчилар, жарималар, жазо, қоида/ 
7. Мусиқа /овоз, санъат, жаранг, олқишлар, куй/ 
8. Ўқиш /кўз, асар, китоб, расм, сўз/ 
9. Кубик /бурчаклар, чизма, томонлар, тош, дарахт/ 
10. Касалхона /хона, боғ, врач, радио, беморлар/ 
11. Бўлиш /синф, бўлинувчи, қалам, бўлувчи, қоғоз/ 
12. Спорт /медаль, оркестр, мусобақа, ғалаба, стадион/ Топшириқни 
бажаришда синалувчининг кўрсатмани тушунганлиги, йўл қўйган хатоларига 
эътибор қилинади. Агар синалувчи топшириқни бажариш шартларини 
тушунмаган бўлса, тадқиқотчи дастлабки икки мисолда топшириқни қандай 
бажариш зарурлигини кўрсатиб беради. Барча ҳолларда синалувчининг 
топшириқни қандай бажарганлигини муҳокама қилиш зарур. Баъзи муҳокама 
жараѐнида синалувчи қўшимча фикрлар билдиради, хатоларни тўлдиради. 
Синалувчининг хатолари аниқ-вазиятли тафаккур хусусиятларини акс 
эттириши билан, шошмашошарлик натижаси бўлиши мумкин.