Маърузалар матни I. Психодиагностика предмети, мақсади

 
3.10. Болаларнинг билиш фаолиятини ўрганиш учун ўйинчоқлардан 
фойдаланиш 
Боланинг дастлабки тараққиѐтида ҳаракат ва фикрлаш жара-енларини 
диагностика қилиш мақсадида ўйинчокдардан фойдаланиш ўта маҳсулдор 
усул ҳисобланади. Ўйинчоқ болага тўплаган шжрибасини намоѐн қилиш, уни 
ижодий қайта кўриш (қуриш-ясаш), янгиларини яратиш имконини беради. 
Болада ўйинчоқлар қанчалик кўп бўлса, унда шунчалик кўп ижодий кучлари 
ривожланади, бола шунчалик тез ташқи муҳитни ўзлаштириб олади. 
А.А.Файвусович (1928) тадқиқотларининг кўрсатишича, диққатнинг 
кўчишини ва атрофдаги предметларга ички эҳтиѐжни шакллантириш 
мақсадида, болалар боғчасидаги ўйинчоқларни алмаштириб туриш зарур. 
Масалан: 6 ойгача бўлган болаларда бир кунда 2-3 марта, 1-2 ѐшдаги 
болаларда бир кунда 3-4 марта, 3 ѐш-гача болаларда бир кунда 4-5 марта 
алмаштириб туриш зарур. 
Содда ва аниқ ўйинчоқларга, мураккаброқ ва мавҳумроқ ўйинчоқлар 
қўшиш, уларни боланинг психик тараққиѐтига мослаб танланиши болада 
фазовий ва сўз-мантиқий тафаккурнинг ривожланипшга имкон беради. 
Қоидага кўра ўйинчоқларнинг диагностик ўлчовлари бўлиб қуйидагилар 
хизмат қилади: 
а) ўйинчоқларни кўрганда болада ҳиссий кўзғалиш мавжудлиги ва уни 
ушлаб кўриш истаги; 
б) ҳаракатларнинг фаоллиги ва кўпроқ ушлаб кўриш; 
в) ўйинчоқни уни бажарадиган функциясига мос равишда ўйнаш; 
г) ўйин вазиятида янги (алмаштирувчи) элементларнинг мавжудлиги; 
д) ўйиннинг давомийлиги; 
е) берилган ўйинчоққа эҳтиѐжнинг сақланиши. 
Бу эҳтиѐжлар 1-3 ѐшдаги болаларда ўйин вазиятида фаоллик-ни 
аниқлашга қаратилган. Каттароқ ѐшдаги болалар учун диагностик ўлчовлар 
бир мунча кенгаяди. Уларга нутқ ривожланганлиги, фазовий кўриш 
тасаввурларининг, 
хаѐлининг, 
тафаккур 
операцияларини 
бажариш 
усулларининг ривожланганлиги каби ўлчовларни киритиш мумкин. Шунинг 
учун ҳам мактабгача тарбия муассасасида тарбиячи у ѐки бу психик 
жараѐнларни 
ривожлантириш 
мақсадида 
дидактик материаллардан 
фойдаланиш мумкин. (Расмларга қараб ҳикоя тузуш, кубиклар ясаш, расмлар 
чизиш ва бошқалар). 

---