1-mashg’ulot Ishlab chiqarish xarajatlari to’g’risida tushuncha

elementlari
va 
moddalari
bo’yicha guruxlarga ajratiladi. Bunday guruxlash: 
• rejalashtirilgan maxsulot ishlab chiqarishning moddiy va mehnat sarflariga 
extiyojni aniqlash; 
• harajatlarni iqtisodiy mazmuniga ko’ra taqsimlash; 
• umumiy ishlab chiqarish harajatlari miqdorida u yoki bu harajat elementlarining 
ulushini aniqlash imkonin beradi. 
Masalan, buxgalteriya hisobida mahsulot ishlab chiqarish tannarxini hosil 
qiluvchi harajatlar iqtisodiy mazmuni va umumiylik xususiyatlariga ko’ra quyidagi 
elementlarga
ajratiladi: 

---

• ishlab chiqarishning moddiy harajatlari; 
• ishlab chiqarishga tegishli mehnatga haq to’lash harajatlari; 
• ishlab chiqarishga tegishli ijtimoiy sug’urtaga ajratmalar; 
• asosiy vositalar va nomoddiy aktivlar amortizatsiyasi; 
• ishlab chiqarishga oid boshqa harajatlar. 
Iqtisodiy hisob-kitoblarda mahsulot tannarxini rejalashtirish va hisoblashda 
harajatlarni 
hisoblash moddalari
bo’yicha guruhlash qabul qilingan. Sanoat 
korxonalaridan 
maxsulot tannarxini hisoblash moddalari
quyidagilardan tashkil 
topadi. 
Maxsulotning ishlab chiqarish tannarxini hosil qiluvchi harajat 
elementlari
va 
hisoblash
moddalari
orasida o’zaro bog’liqlik mavjud. 
3.Mahsulot tannarxini pasaytirish yo’llari 
Mahsulot tannarxini pasaytirish yo’llari quyidagilardan iborat bo’lishi 
mumkin: 
- ishlab chiqarishga yuqori unumli, ishonchli va arzon ishlab chiqarish 
vositalarini joriy etish; 
- asosiy aylanma fondlardan oqilona va samarali foydalanish; 
- ishlab chiqarishning material sig’imini kamaytirish va tejamkorlikka 
erishish; 
- mashina va texnikalarning kunlik va yillik ish unumini ko’tarish; 
- resurslarni tejovchi va chiqitsiz texnologiyalardan keng foydalanish; 
- ishlab chiqarish vamehnatni tashkil etishning ilg’or shakllaridan 
foydalanish; 
- mehnat unumdorligini oshirish; 
- mahsulotlar sifatini oshirish va nobudgarchilik, yo’qotishlarga yo’l 
qo’ymaslik; 
- qishloq xo’jaligida ekinlar hosildorligi va chorva mollari maxsuldorligin 
oshirish va boshqalar.