O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta ta’lim vazirligi samarqand davlat chet tillari instituti

 

1.2 Metonimiya - yangi ma'no hosil qilish jarayoni 

Metonimiya  –  yunoncha  so’z  bo’lib, “qayta  nomlash  ” degani. 

Metonimiya ham ma’no ko’chish usullaridan biri bo’lib, bunda “bir 

predmetning

, 

belgining  ,  harakatning  nomi  boshqasiga  o’xshashlik  asosida  emas,  bog’liqlik 

asosida ko’chiriladi. ”

37

 

Metominiya  ham  yangi  ma’no  hosil  qilish  jarayoni  va  bu  jarayon 

natijasining  barqarorligiga  ko’ra  lison  va  nutqqa  dahldor  hodisa,  boshqacha 

aytganda metonimik hosila ma’no sof yoki lisoniy bo’lishi mumkin 

1.  Bir predmet nomi shu predmetdagi boshqa bir predmetga ko’chiriladi. 

2.  Bir predmet nomi shu predmetga soslangan o’lchov birligining nomi bilan xizmat 

qiladi. 

---

 

 

11 

3.  Bir predmet nomi shu predmet asosida hosil bo’ladigan predmetga ko’chiriladi. 

4.  Harakatning  nomi  shunday  harakat  natijasida  hosil  bo’ladigan  predmatga 

ko’chiriladi. 

Yusuf  Xos  Hojib  ham  o’z  asarida  ma’no  ko’chishining  bu  usulidan  samarali 

foydalangan va so’zning ma’no ta’sirchanligiga erishgan. 

Tili yolg’on erning jafa qilqi ul, 

Jafa kimda ersa asha yilqi ul. 

Kishi yalg’anindin tilama vafa, 

Bu bir so’z sinamish o’gush yilqi ul. 

Tili yolg’on erning jafo xulqidir, 

Jafo kimda bo’lsa osha yilqidur. 

Kishi yolg’onidan vafo kutmagin, 

Bu so’z sinalgan talay yilgidir. 

(www.ziyouz.com kutubxonasi ) 

Til so’zi asli “og’iz bo’shlig’ida joylashgan tam bilish va nutq tovushlarini