O -zbek isto n respublikasi madaniyat va

6.5. Kurashchilarning yosh mc/onlari va qohiliyatlari
Yuqori malakali sportchilarni tayyorlash yuqori darajada ko‘p 
yillik tayyorgarlik tizim i sam aradorligiga bogMiq. U nga sport m aktab- 
larida o ‘quv dasturlari asosida am alga oshiriladigan bolalar, o ‘s- 
m irlar, o ‘spirinlar h am d a katta yoshdagi k urash ch ilarn i o ‘qitish, 
tarbiyalash va m ashg‘ulot qildirishning o qilona tashkil etilgan jarayoni 
sifatida ta ’rif berish m um kin.
Kurashchining ko‘p yillik tayyorgarligi inson rivojlanishining — 
yosh xususiyatlari, uning tayyorgarlik darajasi, tanlangan sport turi- 
ning o ‘ziga xos xususiyatlari, jism oniy sifatlarining rivojlanish xusu- 
siyatlari, harakat malakalari va ko‘nikm alarining shakllanishini hisobga 
olgan holdagina muvaffaqiyatli am alga oshirilishi m um kin. K o‘p yillik 
m ashg‘ulot jarayonini to ‘g‘ri tuzish u ch u n kurashchilar o ‘zlarining 
yuqori natijalariga erishayotgan yosh chegaralari atroliga b o g iiq holda 
yo‘l tutishi lozim. Masalan, Olimpiya o ‘yinlari fmalchilarining o ‘rtacha 
yoshi 24—26 yoshni tashkil qiladi. U shbu ko‘rsatkichlam i hisobga olib, 
bir qator mutaxassislar kurashchilar eng yuqori natija ko‘rsatadigan 
chegaralam i belgilashni tavsiya qiladilar. K urashchining ko‘p yillik 
tayyorgarligi jarayonida, odatda, uch yosh zonalari ajratiladi: birinchi 
katta m uvaffaqiyatlar (19—21 yosh), o p tim al im k o n iy atlar (2 2 — 
26 yosh) va yuqori natijalami ushlab turish (27—30 yosh).
M urabbiyning yosh kurashchilarni xususiyatlarini aniqlash k o ‘p 
yillik mashg‘ulot jarayonini yaxshi tizim lashtirishga imkon beradi. Biroq 
sportchilarn in g yoshi ko‘p yillik m ash g ‘ulo tn ing o q ilo n a tizim ini 
qurishda hisobga olinishi shart b o ‘lgan yagona om il em as. K urash- 
c h in in g alohida jism oniy sifatlarini tarbiyalash u c h u n eng qulay 
davrlar, shuningdek, texnik-taktik h arak atlarn i sifatli o ‘z!ashtirish 
qobiliyatini hisobga olish zarur.
0 ‘sm irlik chog‘ida jism oniy sifatlarni rivojlantirish u chun qulay 
im koniyatlar mavjud. Bunda oqilona va tizim li pedagogik ta ’sir etish 
t a ’m in la n ish i lozim . Yosli s p o rtc h ila rn in g jis m o n iy s ifa tla rin i 
rivojlantiruvchi pedagogik ta ’sir yosh rivojlanishining u yoki bu pog‘o - 
nasida eng yaqqol ko‘zga tashlanadigan jism on iy sifatlarning to ‘liqroq 
nam oyon b o ‘lishiga yordam beradi.