O -zbek isto n respublikasi madaniyat va

Tczlikni tarhiyalash. 
Kurashchi tezligi — uningayrim harakatlarni 
qisqa m uddat ichida bajara olishi. Agar kurashchining tezligi haqida 
gapirgudek b o'lsak, ideal sifatida kurashchi reaksiya uchun eng karn 
vaqt sarflashi, tezda raqibini ushlab, usul qo'llashi yoki him oya va 
qarshi hujum harakatini qo 'llash in i istardik.
Tezkorlik xususiyatini ikki asosiyguruhgabo'lish mumkin. Shulardan 
biri har xil harakat reaksiyasi shakllarining tezligini, ikkinchisi — 
harakat tezligi har xil shaklini tashkil qiladi.
K urash u c h u n harak at reaksiyasi tezligi alo h id a o ‘rin tu ta d i. 
U signal berilishidan boshlab (k o ‘rish, eshitish yoki taktik his etish 
bilan qabul qilingan) javob harakati boshlanishigacha b o ‘lgan vaqtni 
o ‘z ichiga oladi. Oddiy va m urakkab harakat reaksiyasi vaqti turlicha 
b o ‘Iadi (0,15 soniyadan 0,5 soniyagacha).
Reaksiya tezligi faqat kurash ch inin g him oya va qarshi hujum
h arakatlarida em as, balki hujum bilan aloqador harakatlarda ham
aham iyatga cga. H im oyalash va qarshi hujum da kurashchi tah d id
soluvchi harakatn i kuzatadi va raqibning bu harakati signal b o ‘lib, 
u bunga javob berishga m ajbur. Hujum harakatlarida hujum qilish 
u chu n yaxshi sharoit yaratuvchi raqibning holati yoki uning harakati 
kurashchi u ch u n signal b o ‘lib hisoblanadi.
Shunday qilib, bellashuvda kurashchilarning ko‘pchilik harakat- 
lari m a ’lum bir reaksiyaga qarshi javob reaksiyasi xarakteriga ega 
b o‘ladi. H arakat reaksiyasining tczligi esa kurashchining har bir h a- 
rakatida, h arak atn in g him o y a, qarshi hujum yoki hujum ru h id a 
boMishidan q a t’i nazar yuzaga keladi, deyish m umkin.
N im a u ch u n kurashchi tez yoki soniya oralig‘ida harakat signal- 
lariga e ’tib o r beradi yoki ularga butunlay c ’tibor berm aydi, harakat 
reaksiyalarining tezligi nim aga bog‘liq, degan savol tug‘ilishi m um kin.
Cham asi, kurashchining shaxsiy xususiyatlari va uning sport shakli 
holatdan tashqari uning amaliy tajriba darajasi bilan aloqadorligini ham
ko‘zda tutish kerak. Masalan, ko‘zdan qochirmaslik, shu paytda raqib 
uning harakati yoki o ‘zini tutishi qanday xavftug‘ilayotganligini kurashchi 
tushunishiga va ulardan hujum uchun foydalana olishiga bogMiq.
25

---

l-ja d va l