O -zbek isto n respublikasi madaniyat va

4 .2 . Kurashchilarni axloqiy jihatdan tarbiyalash
K urashchini tayyorlash jarayonida jism on iy sifatlarni tarbiyalash 
va texnik-taktik harakatlarni takom illashtirish bilan yonm a-yon shaxs 
xususiyatlari ham da shaxsiy sifatlarning shakllanishiga ta ’sir ko‘rsatish 
ju d a m u h im d ir. S p o rtch in i o ‘z ustida ish lash g a, m ad an iy ati va 
tafakkurini oshirishga m untazam yo‘naltirib turish lozim . M ashg‘ulot 
jarayoni davom ida va musobaqalarda shaxsiy sifatlarni shakllantirishga 
izchil t a ’sir ko‘rsatib, jam oa yordam ida salbiy holatlarni o ‘z vaqtida 
b a rta ra f etib borish zam r.
Sport jamoasini shakllantirish. 
Jam oa o rasida yashash yuksak 
hissiyot, d o ‘stona m unosabatlar, kurash ch ilam in g birdam ligi m ash - 
g‘ulotlari va m usobaqalardagi yaxshi psixologik iqlirn uchun zaru r 
shartlard an biri hisoblanadi.
27

---

Iroda sifatlarini tarbiyalash. 
K uraslichining iroda sifatlari quyidagi 
paytlarda, ya'ni iroda harakatlarining m aqsad va sabablari sp o rtch i- 
ning dunyoqarashi, qat'iv e'tiq o dlari ham da axloqiy ko‘rsatm alari 
bilan aniqlanganida nam oyon b o ia d i. K atta iroda talab qilinadigan 
o ‘ta og‘ir m ashqlar iroda sifatlarini m aqsadli tarbiyalashga yordam
beradi. Bunda mashqlarni bajarishga bir m aqsadni ko ‘zlab y o‘naltirish 
m uhim dir.
Jasurlik va q afiyatlilikni tarbiyalash 
u c h u n m ashqlarni bajarish 
p aytida maMum darajadagi tavakkalchilik va q o ‘rquv hissini yengib 
o ‘tish bilan bog‘liq b o ‘lgan m ashqlardan foydalanish zarur.
M aqsadga yo‘nalganlik va q at’iyatlilik kurashchilarda m ashg‘ulot 
jaray o n i, kurash tcxnikasi va taklikasini egallash m uhim ligi, jism o niy
tay y o rg a rlik d arajasin i osh irish g a ongli m u n o s a b a td a b o i i s h n i
shakllantirish orqali tarbiyalanadi.
0 ‘z sport faoliyatiga qiziqish uyg‘otish m aqsadida, m ashg‘ulot 
jaray o n id a yuqori darajada m urakkab bo‘lgan em otsional m ashqlarni 
q o ila s h ham da ularni nazorat qilish foydalidir.
C hidash va o ‘zini tuta bilish — kurashchining o ‘ta m uhim sifati 
hisoblanib, bcllashuvdan oldin va, ayniqsa, bellashuv jarayonida sal- 
biy em otsional holatlarni (o ‘ta q o ‘zg‘aluvchanlik va jahldorlik, o ‘zini 
yo‘qotib q o ‘yish, tushkunlikni) yengib o ‘tishda nam oyon b o ‘ladi.
M ashg‘ulotlarda bu sifatlarni tarbiyalash u c h u n kuchli toliqishni 
yuzaga keltiruvchi va og‘riq beruvchi m ashqlar kiritiladi. M ashg‘u- 
lotlarda vaziyat to ‘satdan o ‘zgaradigan m urakkab h o latla r m odellash- 
tirila d i va u lard a sh u n g a erishish lo z im k i, k u ra sh c h i s h u n d a y
sh aro itlard a o ‘zini yo‘qotib q o ‘ymasligi, salbiy hayajonlarini jilovlab, 
o ‘z harakatlarini boshqara bilishi kerak.