O -zbek isto n respublikasi madaniyat va

Tashabbuskorlik va intizom lilik 
m ash g ‘u lot h a m d a m u so b aqa 
faoliyatidagi ijodiy ishda va faollikda nam oyon b o ia d i. T ashabbus- 
k orlik o ‘q u v -m a sh g ‘ulot bellashuvlarida m u ra k k a b te x n ik -ta k tik
harakatlarni amalga oshirish yo‘li orqali tarbiyalanadi. Bunda kurash- 
chilarga m aqsadga erishish uchun andozadan xoli ham da kutilm agan 
harakatlarni q o ‘llagan holda mustaqil q aro r chiqarish tak lif etiladi.
Intizom o ‘z m ajburiyatlarini bajarishga b o ig a n vijdonan m u n o sa- 
batd a, tartiblilik ham da ijrochilik sifatlarida aks ctadi.
Ilg"ash jarayonlarini rivojlantirish. 
K urash bellashuvining h a r 
qand ay vaziyatlarida harakat qila olish m alakasi k urashchining eng 
m u h im sifati hisoblanadi. U ko‘p jih atd an raqib harakatlarini vaqt 
va m ak on da to ‘g ‘ri ilg‘ab olishiga b o g iiq . B uning asosida nozik m u- 
sh ak -h arak at sezgilari va harakat koordinatsiyasi yotadi.
Diqqatni rivojlantirish. 
Kurashchining tex n ik -tak tik harakatlari 
sam aradorligi k o ‘p jihatdan diqqatning rivojlanganligi, uning hajm i,
28

---

shiddati, m ustahkam ligi, taqsim lanishi va biridan ikkinchisiga  tishi 
bilan belgilanadi. Kurashchi raqibning m urakkab va t e / o ‘zgaruvchan 
h arakatlarida ko‘p sonli turli texnik-taktik harakatlarni ilab oladi. 
D iqqatning bu xususiyati uning hajmi bilan tavsiflanadi. Shu bilan 
birga, kurashchi eng asosiy qism larga diqqatni jam lash n i o ‘rganishi 
lozim. Bu diqqatning shiddatiga taalluqlidir, h ar xil chalg‘itishlar 
va ald am ch i 
o m illar ta ’siriga qarshi turish m alakasi d iq q atn in g
m ustahkam ligidan dalolat beradi. Biroq, kurashda diqq atn ing eng 
m uhim xususiyatlaridan biri uning taqsimlanishi v a b irid an ikkinchisiga 
o ‘tishi, y a ’ni bir vaqtning  zida bir n ech ta obyektlarni (q o ‘llar, 
oyoqlar, gavda harakatlari, raqibning joy o ‘zgartirish tezligi va h.k.) 
nazorat qilish ham da diqqatni tez biridan ikkinchisiga o ‘zgartirish 
qobiliyati hisoblanadi.
T aktik fikrlashni rivojlantirish. Taktik fikrlash — bu kurashchining 
raqib bilan o qilona kurashish yo ‘lini topishga q aratilg an fikrlash 
jaray on larinin g tez maqsadga ko‘chishi.
Taktik fikrlash musobaqa faoliyatining ijodiy xususiyatini belgilaydi 
va turli m urakkab holatlarni m odellashtiruvchi m usob aqa m ashqlari 
yordam ida, shuningdek, o ‘quv-m ashg‘ulot bellashuvlarida rivojlan- 
tiriladi. Bunda raqibning taktik o ‘ylanm alarini topish, uning eh tim o l- 
dagi h a ra k a tla rin i oldin d an ko ‘zlay bilish m alakasig a m u rak kab 
vaziyatda o ‘zini o ‘nglash, asosiy vaziyatlarni ajratib, ularni tez va 
to ‘g ‘ri baholash m alakasiga kurashchining diqqati qaratiladi. Yuqori 
malakali kurashchi tez sur’atda oqilona ycchim lam i topishi va m uayyan 
m usobaqa vaziyati uchun eng sam arali tex n ik -ta k tik h arakatlarni 
q o ‘llashni bilishi lozim.