35-ma’ruza lentali konveyerlar turlari va asosiy parametrlari lentali konveyerlarnig tuzilshi va asosiy qismlari

Taranglovchi qurilmalar 
Taranglovchi qurilmalar yuritmada tortish kuchini uzatish va rolik tayanchlari oralig‘ida 
tasmaning osilishini cheklash uchun uning zarur bo‘lgan dastlabki tarangligini taъminlash 
maqsadida ishlatiladi. Undan tashqari, taranglovchi qurilmalar ishlash jarayonida tasmaning 
uzayishi kompensatsiyalanishini taъminlashi kerak. 
Tasmani taranglash uchun barabanlardan bittasi qo‘zg‘aluchan bo‘ladi. 
Taranglash kuchini vujudga keltirish usuli bo‘yicha taranglovchi qurilmalarni qattiq, 
yukli va avtomatik boshqariladiganlarga ajratish mumkin. 
Qattiq taranglovchi qurilmalar konveyer ish jarayonida taranglovchi barabanning doimiy 
holatda turishi bilan ajralib turadi. Ular nisbatan oddiy konstruksiyaga, unchalik katta bo‘lmagan 
o‘lchamlar va og‘irlikka ega. qattiq taranglovchi qurilmalarning kamchiligi tasmaning ishlatish 
jarayonida hosil bo‘ladigan deformatsiyasi tufayli uning tarangligini bo‘shashidir. SHuning 
uchun ishlash jarayonida taranglovchi barabanni vaqti – vaqti bilan tortib turish kerak bo‘ladi. 
Har qanday sharoitda konveyer yuritmasi meъyorda ishlashini taъminlash uchun 
taranglovchi barabanda tasmaning tarangligini bir hilda doimiy ushlab turuvchi taranglovchi 
qurilmalarni qo‘llash ko‘proq maqsadga muvofiqdir. Buni yukli va avtomatik taranglovchi 
qurilmalar orqali amalga oshirish mumkin. 

---

10-rasm. YUkli taranglovchi qurilmalar a-oddiy; b-simarqon va blokli 
YUkli taranglovchi qurilmalar (10 - rasm) konveyer yuklamasining o‘zgarishiga qarab 
taranglovchi baraban avtomatik ravishda siljib turishi, tasmani cho‘zilishidan, yuklanish 
darajasidan va namligidan qatъiy nazar uni tarangligini bir maromda saqlab turishi bilan ajralib 
turadi. YUkli taranglovchi stansiyalar qo‘polligi bilan farqlanadi va qattiq taranglovchi 
qurilmalarga nisbatan ancha katta o‘lcham va og‘irlikka ega. Odatda taranglovchi yuk konveyer 
stavining yon tomonida maxsus kamerada o‘rnatilgan bo‘ladi.
Avtomatik boshqariladigan taranglovchi qurilmalar konveyer yuritmasi hamma 
rejimlarda, shu jumladan, ishga tushirish va tormozlanish rejimlarida ham ishonchli ishlashi 
uchun tasmaning zarur bo‘lgan minimal tarangligini saqlab turadi. Ular yuklilarga nisbatan 
ancha ixcham, biroq o‘zining alohida yuritmasiga ega. 
11-rasm. Avtomatik taranglovchi qurilma 
Avtomatik taranglovchi qurilmalardan birining sxemasi (3.40 - rasmda ko‘rsatilgan. 
Taranglovchi baraban 1 lebedka 4 yordamida yo‘naltiruvchi 3 bo‘ylab siljiydigan telejka 2 ga 
o‘rnatilgan. Sim arqon 5 shunday o‘ralganki, u ikkilangan polispastni hosil qiladi. Polispastning 

---

tenglashtiruvchi bloki 6 richag 7 ga mahkamlangan. Richagning bir uchi sharnir orqali tayanch 8 
ga, ikkinchi uchi esa tarirovka qilingan va siqilishga ishlaydigan prujina 10 bilan bog‘langan 
tyaga 9 ga mahkamlangan. Tasmaning tarangligi uni nominal qiymatiga nisbatan 20% ga 
o‘zgarganda richagning prujina 10 bilan bog‘langan uchi neytral holatidan u yoki bu tomonga 
siljiydi va otboynik 11 ni siljitadi. Otboynik knopkani bosib simarqonni o‘rash yoki chuvatiish 
uchun lebedka yuritgichini ishga tushiradi.Natijada tasmaning tarangligi oshadi yoki kamayadi,
richag esa neytral holatga qaytadi va lebedka yuritgichi avtomaatik ravishda o‘chiriladi. 
SHunday qilib, tasma tarangligining maъluum qiymati avtomatik ravishda ushlab turiladi. 
Konveyer tuxtatilganda lebedkaning yuritgichi xam tarmoqdan uzilib, lebedka 
tormozlanadi, shu bilan tasma tarangligi bo‘shab ketishining oldi olinadi.