Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги денов тадбиркорлик ва педагогика институти

11-МАВЗУ. КОРХОНА ХАРАЖАТЛАРИ ВА ФОЙДАСИ 
 
1. Қуйидагилардан қайси бири қисқа даврда ўзгарувчи харажатлар ҳисобланади? 
а) амортизация ажратмалари;
b) ижара ҳақи;
c) бошқарув ходимлари маоши; 
d) хом-ашё ва материал харажатлари;
e) солиқлар. 
2. Қуйидаги сарф-харажатлардан қайси бири маҳсулотнинг моддий-буюм шаклини 
белгилаб беради. 
а) иш ҳақи;
b) хом-ашё ва материаллар; 

---

412 
c) ёнилғи ва мойлаш материаллари;
d) амортизация ажратмаси; 
e) юқоридагиларнинг барчаси. 
3. Қуйидагилардан қайси бири қисқа даврдаги доимий харажат ҳисобланади? 
а) хом-ашё харажатлари;
b) материал харажатлари; 
c) ёнилғи харажатлар;
d) амортизация ажратмаси; 
e) ишловчилар иш ҳақи. 
4. Қуйидагилардан қайси бири корхона учун ички харажат ҳисобланади? 
а) бино ва иншоатлар амортизацияси;
b) ёлланиб ишловчилар иш ҳақи; 
c) хом-ашё харажатлари;
d) энергия учун тўловлар; 
e) юқоридагиларнинг барчаси. 
5. Қиска муддатли даврда корхона ишлаб чиқариш ҳажмини нима ҳисобигаошириб 
бориш мумкин? 
а) ишлаб чиқариш қувватларидан интенсив фойдаланиш; 
b) кўп сменаликни жорий қилиш; 
c) қўшимча ишчи кучини ёллаш; 
d) кўпроқ хом-ашё ва бошқа ресурсларни жалб қилиш; 
e) юқоридагиларнинг барчаси ҳисобига.. 
6. Ишлаб чиқариш ресурслари таркибидаги қуйидаги ўзгаришлардан қайси бири 
узоқ муддатли даврга тегишли? 
а) учинчи иш сменасини жорий қилиш;
b) қўшимча ишчиларни ёллаш; 
c) янги қувватларни ишга тушириш;
d) қўшимча хом-ашё ва материалларии сотиб олиш; 
e) юқоридагиларнинг барчаси. 
7. Доимий харажатлар 72 минг сўм, ўзгарувчи харажатлар 188 минг сўм бўлганда 520 
дона маҳсулот ишлаб чиқарилса, маҳсулот бирлигига тўғри келадиган умумий 
харажатлар неча сўмни ташкил қилади? 
а) 50 сўм;
b) 5000 сўм;
c) 500 сўм;
d) 5 сўм;
e) 550 сўм. 
8. Корхонада ойига 1500 дона маҳсулот ишлаб чиқарилади. Маҳсулот бирлигининг 
баҳоси 500 сўм, ишлаб чиқариш харажатлари 350 сўм бўлса, корхонанинг ялпи 
фойдаси неча сўмни ташкил қилади? 
а) 245 000;
b) 275 000;
c) 225 000;
d) 235 000;
e) 215 000. 
9. Корхонанинг соф фойдаси 200 минг сўм, ишлаб чиқариш харажатлари 800 минг сўм 
бўлганда, фойда нормаси қандай миқдорни ташкил қнлади? 
а) 35%;
b) 50%;
c) 25%;
d) 40%;
e) 30%. 
10. Корхонада ишлаб чиқарилаётган маҳсулот умумий ҳажми ўзгармай қолганда 
фойдани қандай ўстириш мумкин? 

---

413 
а) ишлаб чиқариш харажатларини камайтириш ҳисобига; 
b) маҳсулот баҳосини ошириш ҳисобига; 
c) қўшимча ресурсларни жалб ҳилиш ҳисобига; 
d) а) ва b) тўғри; 
e)b) ва c) тўғри. 
11. Корхонанинг фойда олиши ёки зарар кўрганлиги қандай аниқланади? 
а) маҳсулот сотишдан олинган ялпи пул тушумлари ялпи харажатлар билан 
таққосланади; 
b) маҳсулот бирлигининг баҳоси унга қилинган харажатлар билан таққосланади; 
c) корхонанинг ташқи харажатлари ялпи пул тушумлари билан таққосланади; 
d) а) ва b) тўғри; 
e)b) ва c) тўғри. 
12. Корхона фойдаси қачон ўзининг энг юқори даражасига этади? 
а) ишлаб чиқариш қувватларидан тўлиқ фойдаланганда; 
b) маҳсулот ишлаб чиқаришни кўпайтириб борганда; 
c) энг охирги маҳсулот баҳоси унга қилинган харажатларга тенг бўлганда; 
d) ресурлар тўлиқ банд қилинганда; 
e) иқтисодий харажатлар тежалганда. 
13. Корхонада ишлаб чиқариш ҳажми кенгайиб бориши билан қайси омил 
маҳсулотбирлигига тўғри келадиган ўртача харажатлар пасайиши томонга таъсир 
кўрсатади? 
а) меҳнатнинг ихтисослашуви; 
b) бошқаришнинг ихтисослашуви; 
c) ресурслардан самарали фойдаланиш; 
d) қўшимча маҳсулот турларини ишлаб чиқариш; 
e) юқоридагиларнинг барчаси. 
14. Қуйидагилардан қайси бири корхона учун ташқи харажатлар ҳисобланади; 
а) ишчи кучини ёллаш харажатлари, рента, фоиз тўловлари; 
b) бино ва иншоатлар амортизацияси; 
c) бошқарувчилар маоши; 
d)меъёридаги фойда; 
e) машина ва ускуналарни жорий ремонт қилиш харажатлари.