PEDAGOGIKA
2015, 6-son
98
avval “muloqot” tushunchasining mohiyatiga tо‘xtalib о‘tish maqsadga
muvofiqdir.
Psixologik manbalarda muloqot tushunchasi quyidagicha ta’riflanadi:
1) kishilarning о‘zaro aloqasi, bir-birlariga ta’sir kо‘rsatishlari, ular
о‘rtasidagi aloqani tiklash va rivojlantirish jarayoni;
2) kishilarning bir-birlariga ta’sir kо‘rsatishi asosida ular о‘rtasida rо‘y
beradigan axborot almashinuvi
1
.
Muloqot shaxslar о‘rtasida о‘zaro aloqani yuzaga keltiradi, eski aloqalarni
qayta tiklaydi, mavjud aloqalarni yanada rivojlantiradi, shaxslarning bir-birlariga
ta’sir kо‘rsatishlarini ta’minlaydi hamda ular о‘rtasida zamonaviy turmush tarzi
uchun har qachongidan kо‘ra muhim ahamiyat kasb etayotgan axborot
almashuvini sodir etadi. Mazkur holat muloqotning qay darajada ijtimoiy-
psixologik ahamiyatga ega ekanligini tasdiqlaydi.
Shaxslar о‘rtasidagi muloqot faqat shaxsiy (ulargagina tegishlilik)
xususiyatga ega bо‘lmay, shu bilan birga, ijtimoiy ahamiyatga ham ega. Shu
jumladan, qadimdan jamiyatning ilg‘or kishilari (mutafakkirlar, davlat arboblari,
sarkardalar) muloqotni tо‘g‘ri, samarali va oqilona tashkil etish masalasini
о‘rganishga alohida e’tibor qaratgan. Bu e’tibor natijasida muloqotni samarali,
tо‘g‘ri tashkil etish borasidagi bilimlarni о‘zida qamragan mustaqil fan
shakllangan. “Nutq madaniyati” (“Notiqlik madaniyati”, “Notiqlik asoslari”,
“Notiqlik san’ati” va hokazo) deb nom olgan ushbu fan negizida shaxslar,
jumladan, talabalar muloqot jarayonida eng muhim vosita bо‘lgan nutq, uning
о‘ziga xos xususiyatlari, muloqot turlari, muloqotni tashkil etishda hal
qilinadigan vazifalar, muloqot (axborot almashish) vositalariga oid nazariy
bilimlar bilan tanishish imkoniyatiga ega bо‘lgan. Nafaqat siyosiy, diplomatiya
va boshqa kasbiy faoliyat sohalarida, balki shaxslar о‘rtasida tashkil etiladigan
eng oddiy kundalik munosabatlar jarayonida ham muloqot hal qiluvchi rol
о‘ynamoqda. Muloqot qanchalik tо‘g‘ri, samarali tashkil etilsa, shaxslarning
о‘zaro yaqinlashuvi u yoki bu kо‘rinishdagi faoliyat borasida hamkorlikni yо‘lga
qо‘yish, shaxsiy maqsadga erishishning kafolati shunchalik yuqori bо‘lmoqda.
Respublika, hatto xalqaro miqyosda ishlab chiqarish, biznes, ijod va boshqa
sohalarda imzolanayotgan shartnomalarning asosini ham bevosita shaxslar
о‘rtasida tashkil etilgan samarali muloqot tashkil etadi.
Muloqotning samarali bо‘lishi u qaysi tilda yoki tillar о‘rtasida tashkil
etilishidan qa’ti nazar muhim talab sanaladi, biroq О‘zbekistonda yoshlar,
1
Большая психологическая энциклопедия. Самое полное современное издание. – Москва:
Эксмо, 2007. – С. 287.
Do'stlaringiz bilan baham: |