Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги заҳириддин Муҳаммад Бобур номидаги

Foydalanilgan adabiyotlar 
1. I.R.Asqarovning "Tabobat qomusi" Toshkent"MUMTOZ SO'Z" 2019
2. O'. Ahmedov,A.Ergashev,A.Abdazov,M.Yulchiyeva,D.Mustafakulov. Dorivor
o'simliklar yetishtirish texnalogiyasi va ekalogiyasi "Toshkent-bo'stoni"
nashriyoti. Toshkent-2018. 
3. Jo'rayev Azimjon. "Xalq tabobati" "Sharq"Nashriyoti-matbaa aksiyadorlik
kompanyasi bosh taxririyati. Toshkent-2008. 
4. M.A.Jo'rayeva "Dorivor o'simliklar atlasi". Toshkent. NOSHIR-2019. 
INSON SALOMATLIGINI TA’MINLASHDA OLMANING AHAMIYATI 
 
Q.Q.Otaxonov
 
- 
kimyo kafedrasi mudiri k.f.f.d
, 
S. A. Qosimova,
U. N. Maxmudova– kimyo ta’lim yo’nalishi 201-guruh talabalari. 
 
Andijon davlat universiteti 
 
Annotatsiya:
 Yurtimiz shifobaxsh ne’matlarga boy. Ushbu tezisda inson 
salomatligini taminlashda olmaning ahamiyati, shifobaxshligi, kimyoviy xossalari 
haqida ma’lumotlar keltirilgan 
Kalit so’zlar
: saxaroza, fruktoza, glyukoza, pektin kislota, kaliy, karotin. 
Аннотации: 
Наша страна богата благословениями исцеления. В этой 
диссертации содержится информация о важности яблок, их лечебных 
свойствах, химических свойствах в обеспечении здоровья человека. 
Ключевые слова
: сахароза, фруктоза, глюкоза, пектин, калий, 
каротин. 
Annotation: 
Our country is rich in healing blessings. This thesis contains 
information about the importance, healing properties and chemical properties of 
apples in ensuring human health. 
Key words
: sucrose, fructose, pectin acids, potassium, carotene. 
Bugungi kunda inson salomatligini saqlash dolzarb muammolardan biri 
bo’lib qolmoqda. Tabiiy dori vositalaridan foydalanish, uni amaliyotga tadbiq etish 
maqsadga muvofiq hisoblanadi. Prezidentimizning 2017-yil “O’zbekiston xalq 
tabobatini tartibga solish chora-tadbirlari to’g’risida” g qarori qabul qilinib, ushbu 
qaror inson salomatligini ta’minlashda xalq tabobatining muhim ahamiyatga ega 
ekanligining yana bir isbotidir.Yurtimiz shifobaxsh ne’matlarga boy. Shulardan 
biri olma hisoblanadi. Olma-ra’nodoshlar oilasiga mansub. O’zbekistonda 8 turi 
yovvoyi holda uchraydi.Yangi olma mevalarida organik kislotalardan –olma 12% 
gacha glyukoza C
6
H
6
O
6
, pektin moddalar, oshlovchi va bo’yoq moddalar, 
askorbin kislota karotin, efir moyi va kaliy (K) bor. Bir dona mevasi vazni 15 g 
dan 40 g gacha bo’ladi. Tarkibida fruktoza 6.5-11.8, saxaroza 2.5-5.5, organik 
(olma va limon) kislotalar 0.2-1.6, vitamin C-30 mg va boshqa moddalar mavjud. 

---

102 
Xalq tabobatida olma mevalaridan kamqonlikni davolash uchun, qabziyat va 
me’da shirasidagi kislotalar yetishmaydigan paytlarda hazm sistemasi ishini 
meyorga keltirish, ravonlashtirish uchun foydalaniladi. Qadimgi tabiblar ishtahani 
ochish va ovqat hazmini yaxshilash uchun, shuningdek, ichburug’ga davo qilish 
uchun nordon olma, yurak kasalliklari davolash uchun esa shirin olma tavsiya 
etishgan. Olma barglaridan terining yallig’lanish kasalliklari va yaralarga davo 
qilish uchun dori tayyorlashgan. Zamonaviy tibbiyotda esa olmadan qon bosimini 
pasaytiradigan, yallig’lanishni qaytaradigan, kamqonlikka davo bo’ladigan, siydik 
haydaydigan vosita sifatida foydalaniladi. Siydik tosh kasalligi bilan og’rigan 
bemorlarga olma ancha yordam beradi. Olmada kaliy tuzlari bo’lganligidan uni 
yurak kasalliklarida ham buyuriladi. Olma kishini ko’nglini ochib, ruhini 
tetiklashtiradi. Ibn Sinoning aytishicha, “Xushbo’y, shirin va nordon olmalar 
yurakni quvvatli qiladi. Olma zaif me’dani quvvatlantiradi. Olmaning talqoni 
me’dani quvvatli qiladi. Xamirning ichida pishirilgan olma gijjalarda va 
dizenteriyada foyda qiladi”. Olmadan dorivor vositalar tayyorlashning ba’zi 
usullari: 
3-5 dona olmani po’stini artmasdan maydalanadi va usti yopiq hajmi 1 
litrli idishda 10-15 daqiqa qaynatiladi. Keyin 3-4 soat damlangandan so’ng, suzib 
olinadi. Bu qaynatmani profilaktika maqsadida issiq holida choy o’rniga kuniga bir 
necha martadan ichiladi. Olmani mayda tishli qirg’ichda qirib, badanning kuygan, 
sovuq olgan va yallig’lanib turgan joylariga malham qilib qo’yiladi. Kamqonlikda 
olmani kuniga 3-4 tadan iste’mol etiladi. Olma sharbatini yoki olma kampotini 1 
stakandan kuniga 3-4 marta ichiladi. Olmada chirich-bijg’ish jarayonini 
sekinlashtiruvchi, ichakdagi meteorizmni faollashtiruvchi moddalar ko’p, shu 
sababli, bu meva tanani zararli moddalardan tozalab, qorin dam bo’lishidan xalos 
qiladi.
Gipertoniyaning yengil turlarini dori-darmonsiz faqat olma yordamida 
davolash mumkin. Nordon olmada C vitamini ko’p bo’lganligi uchun immunitetni 
oshirishga kata hissa qo’shadi. U tomirlar devorini mustahkamlaydi. Olmadagi 
fitonsidlar- tabiiy antibiotik bo’lib, shamollaganda va gripp bilan kurashishda 
organizmdagi viruslarni nobud qilishga qodir. Ko’pchilik olimlarning 
ta’kidlashicha, olma po’stlog’ida qonni ortiqcha xolesterindan tozalovchi, saraton 
hujayralari o’sishini to’xtatuvchi moddalar mavjud,shu bois bu mevani po’stini 
archimasdan yeyish tavsiya etiladi.Olmaning urug’i ham foydali . Unda yod 
miqdori nihoyatda ko’p. 5-6 dona olmaning urug’i odam organizimini 1 haftalik 
zaruriy yod moddasi bilan bemalol ta’minlay oladi.Olmaning foydalilik jihati 
uning rangiga ham bog’liq. Masalan, qizil va sariq rangli olmani ko’pchilik xush 
koradi, chunki qand- uglevod ko’pligi bois, bunday olmalar juda shirin 
bo’ladi.Tibbiyot nuqtai nazaridan qaralganda esa tarkibida pektin moddasi mo’l 
bo’lgan yashil nordon olmaning shifobaxshligi ko’proqdir.Olmadan dorivor sirka 
tayyorlanadi. Olma sirkasini salatlarga va turli taomlarga oz-ozdan qo’shib, 
muntazam ravishda iste’mol qilish infarkt va insult kasalliklari xavfini sezilarli 
darajada kamaytiriladi.
Agar 30 ml olma sirkasi 200 ml iliq suvga qo’shilib, 1 oy davomida kuniga 
1-2 marta ovqatlanishdan oldin ichilsa, qondagi xolesterin miqdorini 30% gacha 

---

103 
pasaytiradi. Germaniyalik ekspert Markus Felber olmaning organizmga nafaqat 
foydasi, balki, zarari ham borligini ta’kidladi. Uning aytishicha, ovqatlanib bo’lib 
olma yeyish tishlarni ishdan chiqarishi aniqlangan. Chunki tishlari o’zini kariesdan 
himoya qiluvchi kislotali qoplamaga ega. Ovqat iste’moli paytida bu qoplama 
mustahkamlik bo’yicha alohida sinovdan o’tadi. Oradan 30 daqiqa o’tgach 
mustahkam holiga qaytadi. Shuning uchun ekspert olmani ovqat iste’molidan 
keyin kamida 30 daqiqadan so’ng yeyish kerakligini uqtirib qoladi. 
Xulosa: Biz bilamizki, hozirgi kunda infarkt, insult kasalliklari ko’p 
uchraydi. Shularni oldini olishda olmaning ahamiyati qanchalik yuqori ekanini
bilgan holda, olma sirkasini ishlab chiqarish, kamqonlik, qabziyat, saraton, 
ko’krak bezida, jigar va yo’g’on ichakda saraton to’qimalarining ko’payishini 
oldini olishda tabiiy vositalardan foydalanishni keng targ’ib qilish maqsadga 
muvofiq.