O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

2-§. Quymalarni metall qoliplarda bosim ostida olish 
 
Bu usul quymalarni metall qoliplarda olish usulining bir 
turi bo‘lib, bunda metall po‘lat qolipga bosim ostida 
kiritiladi. Suyuq metallning bosim ostida kiritilishi tufayli 
qolip tezroq va to‘laroq to‘lib, quymada g‘ovakliklar deyarli 
bo‘lmaydi, mayda donachali puxta quymalar olinishi bilan 
birga o‘lchamlari aniq, yuzalari tekis bo‘ladi. Bu usuldan 
yirik korxonalarda alyuminiy, magniy, mis va boshqa 
qotishmalardan 
bir 
necha 
grammdan 
bir 
necha 
kilogrammgacha bo‘lgan murakkab shaklli, yupqa devorli, 
aniq o‘lchamli, tekis yuzali quymalar olishda keng 
foydalaniladi. Quyma murakkab va katta bo‘lsa, bir tekis 
sovimasligi oqibatida ichki zo‘riqish kuchlanishlari hosil 
bo‘ladi. Shu sababli quyma qoliplar tayyorlashda ularda 
metallning iloji boricha tekis sovishini ta’minlash tadbirlari 
ko‘rilmog‘i lozim. Metall qolip narxining qimmatligi, 
murakkab shaklli va yupqa devorli quymalar olishning 
qiyinligi, suyuqlanish temperaturasi yuqori bo‘lgan metal- 
lardan quymalar olishda qolip materiali chidamliligining 
yuqori emasligi, bu usulning kamchiliklari hisoblanadi. 
3-§. Quymalarni aylanuvchi metall qoliplarda olish 
 
Bu usulda metallarni gorizontal va vertikal o‘q atrofida 
aylanuvchi metall qolipga (ba’zan ular yuzi qolip materiali 
bilan qoplanadi) quyiladi. Bunda metall markazdan 
qochirma kuch ta’sirida qolip devoriga urilib, sovib zich, 
mayda donachali, tekis yuzali, puxta quymalar olinadi. 

---

45-rasm. 
Gorizontal o‘q atrofida aylanuvchi qolipda cho‘yan 
trubani tayyorlash sxemasi. 
Bu usul yuqori unumdorligi, olingan quyma sifatining 
yaxshiligi, quyish tizimini talab etmasligi bilan boshqa 
usullardan ajralib turadi. Lekin qimmatbaho uskuna talab 
etishi, faqat doiraviy quymalar olinishi kabi kamchiliklari 
bor. Bu usuldan cho‘yan, po‘lat va rangli metall 
qotishmalardan bir necha kg dan bir necha tonnagacha 
quymalar olinadi. olinadigan quyma turiga ko‘ra qoliplar 
gorizontal, vertikal, qiya o‘qlar, bo‘ylab aylanadigan bo‘ladi.