O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

40-rasm. 
Aralash konstruksiyali mashinaning 
tuzilishi va ishlash sxemasi. 
2.
 
Silkitib presslovchi mashinalarda qolip tayyorlash. 
39-rasm, b da silkitib presslovchi mashinaning tuzilishi va 
ishlash sxemasi keltirilgan. Bu mashinalarda. qolip 
tayyorlashda model atrofidagi qolip materialining zichligi 
opokaning boshqa joylariga qaraganda yuqoriroq bo‘ladi. 
Shu sababli, bu mashinalardan balandligi 250–400 mm 
gacha bo‘lgan quymalar qolipini tayyorlashda foydalaniladi. 
Uning kamchiligiga barham berish uchun presslovchi va 
silkitib presslovchi aralash konstruksiyali mashinalar 
yaratilgan (40rasm). 
3.
 
Qoliplarni qum otar mashinalarda tayyorlash. 
Bu 
mashinalarning tuzilishi va ishlash prinsipi 48-rasmda 
sxematik tarzda keltirilgan. 
10 
11 
9 
6 
7 8 
2 
13 
14 
2 
1 
3 
4 
5 
b 
41-rasm. 
Qoliplarni qum otar mashinada tayyorlash (a) 
valining kallagi (b)ni ishlash sxemasi. 
Yirik quymalar qoliplarini tayyorlashda bu mashina- 
lardan foydalaniladi. Bunda opokaga qolip materiallari 
5 
15 
a 
16 
12 
3 4 

---

qisilib, zichlanadi. 
41-rasm, a dan ko‘rinadiki, qolip materiali transportyor 
(11) dan bunker (9), voronka (8), transportyorlar (7) va (5) 
orqali kallak (3) ga uzatiladi. 41-rasm, b da alohida kallak 
qismi ko‘rsatilgan. Kallak kovshi (1) katta tezlikda (1350- 
2000 ayl/-min) aylanib qolip materiallarini katta kuch bilan 
opokaga o‘tib zichlaydi va ish kallagini zaruratga ko‘ra 
opokani turli joyiga oson sura olinadi. 
Modelning qolipdan ajratilishiga ko‘ra opokani ko‘tarib, 
modelni undan tortib tushirish, taglik plitani aylantirib 
modelni ko‘tarish bilan opokadan ajratuvchi xillari bor (42- 
rasm). 
1 2 
1 
2 
1 
6
3 
a 
6 
b 
4
42-rasm. 
Qolipni ajratish usullari: 
a – opokani ko‘tarib-ajratish; b – modelni tushirib ajratish; v – model 
plitani aylantirib ko‘tarib modelni ajratish: 1 – model; 2 – opoka; 
3 – model plita; 4 – tortiladigan plita; 5 – aylanadigan stol; 6 – shtiftli 
mexanizm.