O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

Konvertorning tuzilishi va 
ishlashi. 
Konvertor noksimon ko‘rinishdagi tagi berk idish 
bo‘lib, devorining qalinligi 400–800 mm oralig‘ida bo‘lib, 
dolomit yoki magnezit g‘ishtlardan terilgan. Sirtidan esa 20– 
100 mm.li po‘lat list bilan qoplanadi. U sapfalar yordamida 
stanina tayanchlariga o‘rnatiladi (5-rasm). Konvertorga 
metall chiqindilarini yuklash, cho‘yan quyish, po‘lat va 
shlakni chiqarish uchun uni gorizontal o‘q atrofida zarur 
burchakka buriladi. Konvertor, kislorod haydovchi furma 
(mis naycha) bilan shunday biriktirilganki, bunda furma, 
konvertordan chiqarilmaguncha uni o‘qi atrofida aylantirib 
bo‘lmaydi. Konvertorning tepasiga chiqayotgan gazlarni 
yig‘uvchi qurilma o‘rnatiladi. 
Konvertorlarning sig‘imi 100–350 t va undan ortiq ham 
bo‘ladi. 
Masalan, sig‘imi 300 t li konvertorning ish bo‘shlig‘i 
balandligi 9 m, diametri 7 m.ga yaqin bo‘ladi. Odatda, po‘lat 

---

30 
400–800 marta olingandan keyin konvertor ta’mirlanadi. 
Konvertorni ishga tushirishdan oldin ish yuzalarini ishga 
yaroqliligiga to‘la ishonch hosil qilingach, uni po‘lat 
chiqarish teshigi o‘tga chidamli materialdan tayyorlangan 
tiqin bilan berkitiladi. So‘ngra 5-rasm, b da ko‘rsatilgan «a» 
holatga keltirib, avval unga yuklash mashinasi yordamida 
og‘zidan qora metall chiqindilar (qayta ishlanadigan cho‘yan 
massasining 25–30% gacha) so‘ngra 1250–1400°C tempe- 
raturali qayta ishlanadigan cho‘yan quyiladi («b» holat), 
keyin ma’lum miqdorda ohaktosh (zarur bo‘lsa temir ruda) 
kiritilib konvertor vertikal holatga keltiriladi («v» holat). 
Suyuq metall sathiga 300–800 mm yetmagan holda furma 
naycha tushirilib, u orqali 0,9–1,4 MPa (9–14 atm) bosimda 
kislorod haydaladi. Bunda furma erimasligi uchun uning 
havol devorlaridan 0,6–1,0 MPa bosimda sovuq suv haydab 
turiladi. Odatda, har minutda haydalayotgan suv miqdori 
5000 l.ga yetadi.