5-тажриба иши со 7а компрессор қурилмаси ва уни синовдан ўтказиш

---

5-тажриба иши 
СО - 7А КОМПРЕССОР ҚУРИЛМАСИ ВА
УНИ СИНОВДАН ЎТКАЗИШ
Ишдан мақсад: 
1. Қуйида келтирилган СО-7А нусхали компрессор қурилмасининг таърифи билан 
танишиш. 
2. Компрессор қурилмасининг босими ҳаво қувурида қаршилик ҳар хил бўлганда электр 
двигатели сарф килган қувватни тажриба йули билан аниклаш. 
1.
Қуйидагиларни ҳисоблаб топиш керак:
а) компрессорнинг назарий ишлаб чиқариш қуввати, Vm , м
3
/соат;
б) компрессорнинг ҳақиқий ишлаб чикариш қуввати, V, м
3
/ соат. 
Ишнинг давомийлиги 3 соат. 
I. КОМПРЕССОР ҚУРИЛМАСИНИНГ ТЕХНИК ТАВСИФИ 
Ишлаб чикариш қуввати 30 м
3
/соат; 
Ишчи босими 6 кгс/см
2 
(6* 10
5
Па); 
Цилиндр диаметри 78 мм; 
Поршень диаметри 75 мм; 
Цилиндрлар сони 2 ; 
Поршеннинг харакат масофаси 85 мм; 
Тирсакли валнинг айланиш тезлиги 1000 марта/мин; 
Тирсакли валнинг айланиш йуналиши соат стрелкаси 
(механик томонидан) йуналишига қарши; 
Ёғ сарфи 40 г/соат дан кўп эмас; 
Босимни созлаш чегараси 2+6 кгс/см
2
; 
Электр двигателининг тури АОЛ2-32-2; 
Қуввати 4 кВт ; 
Валнинг айланиш сони 2880 марта/мин; 
Ресивернинг ҳажми 22 литр. 
II. УМУМИЙ МАЪЛУМОТЛАР 
Компрессорлар деб, газларнинг шу жумладан ҳавони 3 атм дан юқори бўлган 
босим билан сиқиш учун хизмат қилувчи машиналарга айтилади. Компрессорларда 
олинадиган сиқилган ҳаво, техниканинг турли соҳаларида кенг қўлланилади. Масалан, 
сиқилган ҳавода ишловчи болғаларда; металлургия саноатида: ўчоқларга ҳаво пуркашда, 
металларга катта босим остида қурилишда: пардозлаш ишларини бажаришда, металл 
қуймаларнинг сиртини қумли оқим билан тозалашда ва ҳ.к. 
Компрессорлар икки турга булинади: 
1) Поршенли компрессорлар;
2) Марказдан қочма кучга эга бўлган компрессорлар. 
Компрессор машиналарининг иши термодинамик нуқтаи назардан таҳлил 
қилинганда, газнинг сикилишидаги ҳақиқий жараѐн билан идеал жараѐнларнинг фарқи 
шундаки, ҳақиқий жараѐнда зарарли ҳажм ва бошқа йўқотишлар ҳисобга олинади, идеал 
жараѐнда эса ҳисобга олинмайди. Поршенли компрессорнинг индикатор диаграммасини 
кўриб чиқамиз. 
41 
42 

---

.
6.1-расм 
Поршенли 
компрессорнинг 
ишлаш 
жараѐнининг 
6.1-расмда 
поршенли 
компрессорнинг ҳақиқий индикатор диаграммаси кўрсатилган. Бу диаграммада 1-2 
чизиғи, компрессорнинг суриш ва ҳайдаш клапанлари ѐпиқ бўлганда газнинг сиқилишини 
тасвирлайди. Цилиндрдаги газ босими, ҳайдаш қувуридаги босимдан бир оз ошгач (нуқта 
2) , ҳайдаш клапани очилади ва газ цилиндрдан хайдаб чиқарилади (2А3 чизиғи) . Поршен 
чап томонга энг кўп чиққан ҳолатида яъни 3-нуқтада, ҳайдаш клапани ѐпилади ва яна ўнг 
томонга ҳаракатланаѐтганда, ҳайдаш клапани ѐпилиб, "зарарли" ҳажмда қолиб кетган 
газнинг кенгайиши содир бўлади. (3-4 чизиғи) . Цилиндрдаги босим атмосфера босимига 
нисбатан бир оз камайгач, суриш клапани очилиб, цилиндр ҳавога тўлади. (4в1-чизиғи) 
сўнгра хамма жараѐнлар шу тариқа қайтариллаверади. Шуни эслатиб ўтиш керакки, 4-в-1 
ва 2-А-3 чизиқлари билан ифодаланган жараѐнлар термодинамик жараѐнлар бўла 
олмайди, чунки ҳаво сурилганда ва ҳайдалганда амалда унинг ҳолати ўзгармайди, балки 
цилиндрдаги ҳавонинг миқдори ўзгаради холос. Шунинг учун 12А34В1 ѐпиқ чизиқ 
термодинамик циклни ифода қилмайди.
Ҳақиқий индикатор диаграммадан олинган, цилиндрга кирган газ ҳажми V
u
нинг, 
цилиндрнинг ишчи ҳажми V
h
га бўлган нисбати, компрессорнинг ҳажмий Ф.И.К. 
дейилади: 
h
u
V
V
V


(1) 
Компрессордаги ҳар хил тирқишлар оркали газ чиқиб кетганлиги учун, цилиндрга 
ростмана суриб олинган газнинг ҳажми ҳақиқий индикатор диаграммадан олинган газ 
хажми V
u
дан кичик бўлади. V нинг ишчи хажми V
h
га нисбати узатиш коэффициенти 
дейилади. 
h
V
V


(2) 
Ҳажмий Ф.И.К. ва узатиш коэффициентларининг қийматлари 

v
=0,75 – 0,95 ;

= 0,65 – 0,85 
Ҳайдашдаги 
босим чизиёи 
Сўришдаги 
босим чизиғи 

---

6.2-расм