5-тажриба иши со 7а компрессор қурилмаси ва уни синовдан ўтказиш

III. КОМПРЕССОР СО-7А ВА УНДАГИ ҲАВО ЙУЛИНИНГ ЧИЗМА ТАСВИРИ 
Поршень пастга ҳаракатланганда, цилиндрдаги босим атмосфера босимига 
нисбатан камайиб кетади, натижада атмосфера босимининг кучи туфайли суриш клапини 
очилиб, цилиндр ҳаво фильтридан (1) ўтган ҳаво билан тўлади. Поршень қайта юқорига 
қараб ҳаракатланганда, цилиндрдаги ҳаво атмосфера босимига нисбатан катта босим 
билан сиқилади, натижада суриш клапани ѐпилиб, ташқи ҳавонинг цилиндр билан алоқаси 
узилади (6.2-расм). Поршеннинг юқорига қараб харакатланиши давом этади ва цилиндрда 
ҳаво ҳайдаш клапанини ва ҳайдаш қувуридаги сиқилган ҳаво қаршилигини енгунига қадар 
сиқилади. Шу дақиқада ҳайдаш клапани очилиб, сиқилган ҳаво поршень ѐрдамида 
цилиндрдан цилиндр қопқогидаги ҳайдаш камерасига ҳайдаб чиқарилади, ва ҳайдаш 
қувури (6) оркали ресивер (4) га, сўнгра ундан ѐғ намлик тозалагичга (3) келиб тушади. 
Ҳаво ѐғ намлик тозалагичдан иккита тақсимланувчи кран орқали истеъмолчига 
юборилади. Ёғ намлик тозалагичда босимни кузатиш учун манометр ва сиқилган босимни
созлаш учун босим (2) созлагич ўрнатилган. Компрессордаги босим меъѐрдан ошиб 
кетмаслиги учун ресиверга эҳтиѐт клапани (5) ўрнатилган. 
СО-7А - оддий ҳаракатланувчи, ҳаво билан совутиладиган, икки цилиндрли бир 
поғонали поршенли компрессор ҳисобланади. Компрессор картери ва цилиндрлар блоки 
чўяндан қуйилган. Цилиндрларни совутиш учун цилиндрлар блокига ҳалкали қирралар 
ўрнатилган. Компрессор цилиндрларнинг копкоги аллюминийдан қуйилган бўлиб, 
совутиш учун унинг ташқи томони қирралар билан жиҳозланган. Қопқоқнинг ички 
томонидаги бўшлиқ тўсиқ билан икки қисмга, яъни суриш ва ҳайдаш бўшлиқларига 
ажратилган. Ҳар бир цилиндр пружина лентасидан тайерланган суриш ва ҳайдаш 
клапанлари билан таъминланган. 
Шатунлар - штамплаш усули билан пўлатдан тайѐрланган. Қуйи каллачасига 
баббитли қуйма ўрнатилган бўлиб, юқори каллачасига эса, бронза лентасидан тайерланган 
втулка сиқиб қўйилган. Поршенлар аллюминий қотишмасидан қуйилган бўлиб, уларнинг 
ҳар бирида иккита зичлаш ва иккита ѐғ сидириш поршен ҳалкалари бор. Тирсакли вал 
пўлатдан қолипда тайерланган бўлиб, иккита радиал золдирли подшипникларга таянади. 
Ҳаво фильтри - цилиндр шаклида бўлиб, цилиндр каллачаси тагидаги суриш 
бўшлиғига кираѐтган ҳавони тозалаш учун,хизмат қилади. 
Ёғ-намлик тозалагич - пайвандланган балон шаклида бўлиб, ичида Рашиг 
халкалари билан тўлдирилган стакан бор. Ёғ-намлик тозалагичнинг вазифаси 
истеьмолчига юбориладиган сиқилган ҳавони ѐғ ва сув заррачаларидан тозалашдир. 
Ажратиб олинган ѐғ ва сув балон тубига оқиб тушади ва тўкиш тешигидан вақти-вақтида 
тўкиб ташланади. 
Босим созлагич - ѐрдамида босимни 2 дан 6 кг/см гача созлаш мумкин. Ортиқча 
сиқилган ҳавони чиқариб юбориш йўли билан керакли босим сақланади. 
Винт (6) билан керакли босим созланаѐтганда, пружина (4) га керакли босимга мос 
келувчи зўриқиш берилади ва ундан сўнг созлаш винти контгайка билан (5) ѐпиб 
қўйилади. 
Эхтиѐт клапани - 7 кгс/см
2
га мослаб созланган бўлиб, босимни меъѐрдан ошиб 
кетмаслиги учун хизмат килади. 
Ресивер – тузилиши жиҳатидан бир-бирига туташтирилган иккита пўлат қувуридан 
иборат бўлиб, қуйидагиларни амалга ошириш учун хизмат қилади: а) компрессор 
поршенининг илгарилама қайтар ҳаракати туфайли пайдо бўладиган ҳаво тебранишини 
бир маромга келтириш учун; б) сиқилган ҳавони текис истеъмол қилинганда ҳаво 
босими тебранишини йўқотиш учун; в) ҳаво билан бирга ресиверга кириб колган сув ва 
ѐғ заррачаларидан тозалаш учун. 
43 
44 

---

Мой картерга мой улагич ѐпадиган тешик орқали қуйилади. Мой сатҳи мой 
улчагич ѐрдамида аниқланади. Мой сатҳи мой ўлчагичдаги юқори ва пастки белгилар 
оралиғида бўлиши керак. Мойлаш учун компрессор мойи ишлатилади. Электр двигатель 
подшипникларига вақти-вақти билан тавот ва шунга ўхшаш қуюк мой тиқилади. 
Компрессор тўсиқ билан ўралган двигатель ѐрдамида ишга туширилади.