‘z b e k ist 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

1
nuqtada ichki urinma bo‘ladi, to‘g ‘ri chiziqqa esa 
2
nuqtada tashqi to- 
monidan urinadi.
3 -misol. 
Berilgan 
R
radiusli va 
О
markazli aylana bilan bu aylanani ixti- 
yoriy ravishda kesib o‘tuvchi 
AB
to‘g‘ri 
chiziq 
R,
radius bilan tutashtirilsin 
(3.38-shakl).
Bunda tutashma berilgan chiziqqa 
tashqi tomoni bilan aylanaga ichki to- 
moni bilan, ya’ni botiq tomon bilan 
urinsin.
Yechish.
Aylana radiusi 
R
dan tu­
tashma radiusi 
Rj
ni ayrib 
R — R,
bilan 
aylana markazi 
О
dan yoy chiziladi.
So‘ngra 
AB
to‘g‘ri chiziqqa parallel qilib i?j masofada to‘g‘ri chiziq 
o ‘tkaziladi va uning yoy bilan kesishgan 
О
nuqtasi topiladi. Bu nuqta 
tutashma markazi bo‘ladi. Keyin 
О
va 
O,
markazlar birlashtiriladi hamda 
OO,
to ‘g ‘ri chiziq aylana bilan kesishguncha davom ettiriladi. Markazlar 
chizig‘i 
OO
i
ning aylana bilan kesishish nuqtasi 
1
tutashish (urinish) 
nuqtalaridan biri bo‘ladi. Ikkinchi tutashish 
2
nuqtasini topish uchun 
0 ,
nuqtadan 
AB
to‘g ‘ri chizig‘iga perpendikular chiziq o‘tkaziladi. Oxiri- 
da 
Oj
nuqtadan 
R,
radius bilan tutashtiriladi.
Ovallar.
Texnikada flanets, kulachok kabi detallar, qurilishda ark 
kabilaming tuzilishlari qabariqsimon egri chiziqlardan iborat bo‘ladi. Bu 
egri chiziqlar turli diametrda yasaladigan aylana yoylaridan tashkil topa- 
di, ular ovallar deb ataladi va quyidagicha ta’riflanadi.
3.38-shakl.

---

Oval har xil radiusli aylana yoylardan tuzilgan yopiq va ravon egri 
chiziq bo‘lib, uning shakli ellipsga o ‘xshaydi. Oval, odatda, ikki sim­
metriya o ‘qiga ega, lekin bitta simmetriya o ‘qi bor ovallar ham uchrab 
turadi. Bunday ovallar, ko‘pincha, ovoid deyiladi.
Endi oval yasashga oid ayrim masalalami ko‘rib chiqamiz.
1-misol. Oval katta o ‘qining uzunligi