Мундарижа нодирбек Сайфуллаев

Ключевые слова: 
графика, литография, ксилография, книжная графика, линогравюра, 
офорт, плакат, станковая графика.
Annotation: 
This article describes the creative path of the graphic artist of Uzbekistan 
AddukahkhorMakhkamov. His active work in various areas of graphics was analyzed according 
to the types of graphics and his role in the development of graphic art in Uzbekistan was studied. 
Participation in republican and international competitions with his works was awarded with medals 
and diplomas, as evidenced by his invaluable creative work, which contributed to the development 
of graphics in Uzbekistan.
Key words:
graphic, lithography, woodcut, book graphic, linocut, etching, poster, easel 
graphics.
УДК: 75

---

20
№1 (5)
2021
“Камолиддин Беҳзод номидаги Миллий рассомлик ва дизайн институти Ахборотнома”
Абдуқаҳҳор 
Махкамов 
графика 
санъатини ривожланишида ўзига хос муносиб 
ижодий ҳиссасини қўшган, график асарлар 
муаллифи сифатида танилган. А.Махкамов 
асосан китоб графикаси соҳасида фаол ижод 
қилиб келган.Санъатшунослик соҳасида 
кўп Ўзбекистон рассомларининг ижоди 
ўрганилган, аммо график рассомларнинг 
ижоди тадқиқ қилинган илмий ишлар 
деярли 
топилмайди. 
Шу 
жумладан 
Абдуқаҳҳор Махкамов ижоди ҳам батафсил 
ўрганилмаган. Ушбу мақола учун асосий 
манба сифатида рассомнинг асарлари ва бир 
қанча газеталарда чоп қилинган мақолалар
хизмат қилди. 
Бўлғуси рассом ижод деб аталувчи 
катта маконга биринчи қадамини қўяр 
экан бу йўл уни қайерга олиб боришини 
ва нима уни кутаётганлигини олдиндан 
билмайди. Абдуқаҳҳор Махкамов ҳам 
1965 йилда П.Бенков номидаги Республика 
рассомлик билим юртига ўқишга кириш 
орқали ўз ҳаётини ижод билан боғлади. 
Унинг фаолияти ўрганилар экан шартли 
равишда турли босқичларга бўлиш мумкин. 
Аҳамиятлиси шундаки у 1974 йилда 
А.Островский номидаги Тошкент театр 
ва рассомлик институтининг графика 
бўлимини битириб, биринчи фаолиятини 
ўқитувчи бўлиб шу институтнинг ўзида 
бошлади. Шу йиллар А.Махкамов педагогик 
ва ижодий фаолиятини бирга уйғунликда 
олиб борди. Аслида ижодий фаолиятини 
талабалик йиллариданоқ бошлаб юборган 
эди. У бир қатор Республика журнал, газета 
ва нашриётлар билан ҳамкорлик қилар эди. 
А.Махкамов нафақат китобат санъати балки 
дастгоҳли графикасининг турли услублари ва 
график ашёларида: литография,линогравюра, 
офорт ва ксилография техникаларида 
асарлар яратган, бу асарлар билан 
Республика 
ва 
ҳориждаги 
бадиий 
кўргазмаларида қатнашган. Ўзбекистон 
Республикаси рассомлар уюшмасига уни 
1975 йилда аъзолигига қабул қилинди. 
1978-1981-йилларда Республика рассомлик 
коллежида 
мутаҳассислик 
фанларидан 
талабаларга сабоқ берди. Ижодий ҳаётининг 
бурилиш даврлари 1982-1992 йилларга 
тўғри келди, чунки шу йилларда у Чўлпон 
нашриётининг бош рассоми бўлиб ишлади. 
Рассом учун нашриётда ишлаш бу 
катта малакага эга бўлишдир. Сабаби, ҳар 
бир иш кунида турли ижодий масалаларга 
ижодий ечимлар қидириш, турли бадиий 
салоҳиятли ва ўзгача дунёқарашга эга 
бўлган муаллифлар билан суҳбатлашиш ўз 
натижасини бермай қолмайди. Абдуқаҳҳор 
Махкамов самарали меҳнати натижасида 
“Расмларда ватан тарихи” деб номланган 
Муқова. А. Махкамов, Ҳ. Содиқов “Расмларда 
ватан тарихи”

---

21
№1 (5)
2021
“Камолиддин Беҳзод номидаги Миллий рассомлик ва дизайн институти Ахборотнома”
китобини 1996 йилда нашрдан чиқарди. 
Унинг матнини тарихчи олим Ҳамдам 
Содиқов тайёрлаган бўлиб, Абдуқаҳҳор 
Махкамов ҳар бир иллюстрациянинг 
сюжетини, 
қахрамонлар 
образларини, 
либосларни ва меъморий қурилмаларини ҳам 
тарихий ҳақиқатга яқинликда акс эттиришга 
ҳаракат қилганлиги яққол сезилади. Рассом 
ва тарихчи олим бамаслаҳат, ҳамжиҳат бўлиб 
ишлаганлиги иллюстрация сюжетларининг 
пухта ўйлаб ишланганлигида намоён бўлади. 
Унинг бу иллюстрациялари албатда комикс 
кўринишида эди. Яъни умумий мазмун 
билан боғланган ҳар бирига қисқа-қисқа матн 
берилган расмлар туркуми. А.Махкамовнинг 
яратган комикслари ўзининг композицион 
ечимининг мукаммаллиги сюжетларнинг 
аниқ ва қизиқарлилиги, ранг ва колоритнинг 
уйғунликда ишланганлиги, либосларининг 
миллийлиги, қахрамонларнинг бадиий 
образлилиги, рассомнинг ишга маъсулият 
ва синчковлик билан ёндошганлиги билан 
ажралиб туради. Бу китоб юртимиз тарихини 
ҳикоя қилувчи тўпламлар силсиласини 
тўнғичи бўлди. Унда эрамиздан аввалги VI 
асрдан XI асргача даврларда она юртимизда 
юз берган йирик тарихий воқеалар қамраб 
олинган.
1989 йилнинг энг долзарб масаласи 
яъни, миллий ўзликни англаш каби масала 
пайдо бўлган. Ушбу ғояни жамиятга етказиш 
катта аҳамиятга эга эди.
Абдуқаҳҳор Махкамов 1989 йилда 
Тожикистонда бўлиб ўтган “Ўрта Осиё” 
танловида “Расмларда ватан тарихи” 
китобига ишланган суратлари учун,