16
№1 (5)
2021
“Камолиддин Беҳзод номидаги Миллий рассомлик ва дизайн институти Ахборотнома”
Annotation:
The book artist, creating his illustrations for a literary text, helps the reader
to convey the emotional atmosphere of a work of art, to present the image of a literary character,
to more fully understand the author’s text, his thoughts inherent in it. The article discusses the
expressive qualities of illustrations created by artists O. Vereisky, Kukryniksy and other masters of
book graphics, for the works of the largest representatives of Russian and world literature - L.N.
Tolstoy and M.A. Sholokhov.
Keywords:
book, illustration, literature, composition, image, character
Рус классик адабиётининг йирик
намоёндалари Л.Н.Толстой ўзининг “Уруш ва
Тинчлик”, “Анна Каренина”, “Тирик мурда”,
“Кавказ асири,” М.А.Шолохов эса “Тинч
Дон”, “Очилган қўриқ”, “Инсон тақдири”
каби асарлари билан жаҳон адабиёти
хазинасини бойитди.
Ёзувчи томонидан яратилган қўлёзма
асар китоб шаклига келиб ўқувчи қўлига
етгунча маълум бир амалий жараёнлардан
ўтади, яъни нашриёт, рассом, босмахона
томонидан бажариладиган ишлар шулар
жумласидандир. Ҳар бир китобни қўлига
олган китобхон аввало унинг ташқи
кўринишига, муқова безагига эътибор
беради. Китобни очиб саҳифалардаги
иллюстрацияларни кузатиб, улар қанчалик
асар мазмунига боғлиқ ва мос эканлигига
амин бўлади.
Иллюстрация – сўзининг лотинчадан
“illustratio”-таржимаси
–“ёритиш
”–
маъносини
беради.
Иллюстрация
–
кенг маънода китобни бадиий безашда
фойдаланилади.
Иллюстрациянинг
китобдаги биринчи вазифаси матннинг
мазмунини очиб бериш ва тушунтириш.
Иллюстрацияларни турли нуқтаи назардан
кўриб чиқиш мумкин: уларнинг китобдаги
аҳамияти ва жойлашуви, матн билан боғлиқ
хусусиятлари, бажарилиш техникалари ва
ҳ.к. Иллюстрациялар ярим, бир, шунингдек
яхлит туташ икки бетни эгаллаши мумкин.
Муаллиф адабий асарининг матни
янада ифодалироқ, таъсирчан тарзда асар
характерини ўқувчига етказиб беришда
китоб рассоми ўз санъати воситаси
ёрдамида ҳисса қўшади. Китобни безашда
рассом адабиётнинг образли қурилиши
ва эмоционал муҳитини акс эттириши,
унинг инсонпарварлик тараққиётининг
йўналишини таъкидлаши лозим. Рассом
бунинг уддасидан чиққанда, унинг меҳнати
натижаси жамият аҳамиятига эга бўлади
ва китобхон эътиборига тушади. Турли
жанрдаги адабиётларни безашда алоҳида
эстетик мақсадлар талаб этилиши муқаррар.
Ҳатто энг содда, мураккаб бўлмаган безак
элементар эстетик шартларни талаб этади:
матн мазмуни ва безакнинг мутаносиблиги,
ҳошия ва матн жойлашуви нисбатлари ва ҳ.к.
Л.Н.Толстой
ва
М.А.Шолохов
асарлари турли даврларда кўп маротаба
нашр этилган ва уларга бир неча маҳоратли
китоб графикасининг уста рассомлари
томонидан иллюстрациялар ишланган.
Шундай рассомлардан бири О. Г. Верейский.
Орест Георгиевич Верейский 20 июль 1915
йили Смоленск губерниясининг Аносово
қишлоғида туғилган. Отаси - Георгий
Семенович машҳур график рассоми , онаси -
Елена Николаевна болалар ёзувчиси бўлган.
1936-1938 йилларда у Ленинград Бадиий
Академиясининг эркин тингловчиси бўлади.
Айнан Ленинград унинг рассом бўлиб
шаклланишида, ижодий йўлини топишда
муҳим роль ўйнайди. Бу ерда унга рассом ва
педагог А.А. Осмёркин устозлик қилади.
Орест Георгиевич томонидан Толстой,
Шолохов, Паустовский, Фадеев, Пришвин,
Бунин, Хемингуэй сингари ёзувчиларнинг
машҳур асарларига ажойиб иллюстрациялар
ишланган.
Маълумки, китоб рассоми ёзувчи
асарининг матни янада ифодалироқ,
таъсирчан тарзда асар характерини ўқувчига
етказиб беришда ўз санъати воситаси
ёрдамида катта ҳисса қўшади. Китобни
безашда рассом адабиётнинг образли
Do'stlaringiz bilan baham: