Harbiy-texnik instituti sh. X. Kamilov raqamli qurilmalar: kombinatsion, ketma-ketli

x
2
va 
x
3
kirishlarni aktivlashtiradi. SHuning uchun 
x
2
=x
3
=1
ni 
qabul qilamiz. Va nihoyat, 
abc
c
b
a
ab


kon’yunksiya 
x
5
va 
x
7
kirishlarni aktivlashtiradi. Bu kirishlarga 
d
 
o‘zgaruvchini beramiz: 
x
5
=x
7
=d
.
Qolgan kirishlarda 
x
0
=x
1
=x
4
=0, r=1
bo‘lishi 
kerak. Shunday qilib, multipleksordan foydalanilganda uning 
x
kirishli guruxiga 
0,1
konstantalar yoki kirish o‘zgaruvchanlari (yoki ularning inversiyalari) 
berilishi kerak.

---

64 
Bunday usulni o‘zgaruvchilar soni yanada ko‘proq bo‘lganda ham qo‘llash 
mumkin. 
4–misol: Ikkita boshqaruvchi va to‘rtta signal kirishlarga ega bo‘lgan 
multipleksorda 
abf
e
b
a
bd
a
c
b
a
z




funksiyalarni amalga oshirish talab qilinadi. 
Echish. 
y
1
=a, y
2
=b
deb qabul qilamiz. Multipleksorning tenglamasi
)
y
y
y
...x
y
y
x
y
y
р(x
F
3
2
1
7
3
2
1
3
2
0



va 
z
bog‘lanishni taqqoslab
x
0
=e, x
1
=d, x
2
=c,x
3
=f 
bo‘lishi kerakligini aniqlaymiz. 
Demultipleksor deb, bitta informatsion signalni
2
n
 
chiqishlarni bu erda 
n-
adres kirishlarning soni) kommutatsiya qiluvchi qurilma nomlanadi. 
Demultipleksor bitta informatsion tarmog‘ni bir nechta informatsion 
chiqishlarning biriga ulaydi. 4 chiqishli multipleksor sxemasi 4.11. rasmda 
keltirilgan.
Adresli 
AV
tarmog‘lari orqali adres kodi yordamida bitta 
x
kirish tarmog‘i 
to‘rtta 
y
0
-y
3
chiqish tarmog‘laridan biriga ulanadi. Demultipleksorlar 
n 
adresllarga
 
ega bolsa, 1-2 n demultipleksorlari deb nomlanadi.
4.12. rasm

---

65 
Integral mikrosxemalardagi (IMS) demultipleksorlarning shartli grafik 
belgilanishi 4.10. rasmda keltirilgan: 1533ID3 – 16ta chiqishga signalni 
kommutatsiya qiluvchi 
E
2
*E
1
kon’yuksiyasini tashkil etuvchi 1-16 demultipleksor; 
555ID4 – 1-4 juftlashtirilgan demultipleksor, ya’ni umumiy x
2
va x
1
adres signalli 
1-4 ikkita demultipleksorlar.
4.13. rasm. 
Demultipleksor multipleksorga nisbatan teskari funksiyani bajaradi, ya’ni 
kirishga keluvchi signal chiqishda bir necha kanallarga taqsimlanadi. 
Demultipleksorning variantlaridan biri 4.14–rasmda keltirilgan. F kirish signali 
VA elementlarning kirishlaridan biriga beriladi. Ularning ikkinchi kirishlariga 
deshifratorning chiqishlaridan navbat bilan mantiqiy 1 sathdagi boshqaruvchi 
signallar keladi. 
4.14. rasm. Demultipleksor. 
 

---

66 
Demultipleksorni sintez qilish tartibi deshifratorni sintez qilish algoritmi 
bilan mos tushadi, chunki ular orasida o‘xshashlik ko‘p. Masalan, 4 ta chiqishli
(1-4) ishlash tartibi 4.6. jadvalda keltirilganini ko‘rib chiqamiz.
jadval .4.6.