N-xolinoreseptorlarga ta’sir etuvchi dori vositalar

QISQA TA’SIR ETUVChI GANGLIOBLOKATORLAR 
Ular tibbiyot amaliyoti uchun katta ahamiyatga ega. Ta’sir davomliligi 10-20 minut.
GIGRONIY 
(Hygronium). Suvli eritmasi tez parchalanadi. Shuning uchun ampulada quruq kukun 
holida saqlanadi. Venaga kiritishdan avval eritiladi. Kimyoviy tuzilishi bo’yicha dimekolinga 
o’xshaydi, ta’siri 2-3 minutdan keyin boshlanadi.
Simpatik gangliyadagi xolinoreseptorlarni qamal qilib, qon bosimini pasaytiradi. U kam zahar 
bo’lib, gangliyalarga tanlab ta’sir qilish qobiliyati yuqori. 
ARFONAD 
– tarkibidagi kation markazini zaryadlangan azot emas, balki oltingugurt tashkil etadi. 
Gigroniyga nisbatan zaharliligi 5-6 marta kuchliroq. Arfonad ta’sirida semiz (tuchniy) hujayralardan 
gistamin ajralishi kuchayib ketadi, tomir mushaklarini bevosita bo’shashtiradi. 
Qisqa ta’sirli ganglioblokatorlar quyidagi hollarda qo’llaniladi:
Boshqariluvchi gipotenziyani hosil qilishda (yurakda, tomirda operasiya qilishda) 
o’pka shishida 
gipertonik krizlarni davolashda 
bosh miyaning shishida 
parenximatoz a’zolarda operasiya o’tkazishda (tireoidektomiya, mastektomiya) 
Ganglioblokatorlarni qo’llashda yuzaga chiqishi mumkin bo’lgan noxush asoratlar: 
Ortostatik kollaps (gorizontal holdan tez vertikal holatga o’tilganda, qon bosimi tushishi tufayli, 
hushdan ketish (obmorok), bemor 2 soat yotishi kerak, keyin tursa bo’ladi).
me’da-ichak traktining atoniyasi va sekresiyasining susayishi (qabziyat, ovqat hazm qilishning 
buzilishi). 

---

Kichik chanoqda joylashgan a’zolar atoniyasi (peshob ajratishning buzilishi, hayz ko’rishning 
buzilishi, tug’ish jarayonini sekinlashtirish). 
Akkomodasiyaning buzilishi, og’iz qurishi, dizartriya-gapirishning buzilishi, disfagiya-yutishning 
buzilishi kabi a’zollarda parasimpatik innervasiyasining buzilishi asoratlari;
jinsiy (ayniqsa erkaklarda) va umumiy holsizlanish 
ko’z ichki bosimining oshib ketishi (qorachiq kengayadi) glaukomada ganglioblokatorlarni berish 
mumkin emas, ayniqsa yopiq burchakli glaukomada. Uzoq qo’llanganda o’rganish yuzaga chiqadi. 
Quyidagi holatlarda ganglioblokatorlarni qo’llash mumkin emas. 
Gipotenziya va shu kabi holatlarda 
Kuchli rivojlangan ateroskelerozlarda 
Glaukomada 
Jigar va buyrak funksiyalarining susayishida 
Yurakning organik shikastlanishida 
Yurakning toj qon tomirlar yetishmovchiligida 
MNS ning degenerativ o’zgarishlarida 
Ganglioblokatorlarning dozasini oshirib yuborilganda kislorod beriladi, suniy nafas oldiriladi, 
analeptiklar va prozerin (ganglioblokatorlarni antagonisti) qo’llaniladi. Qon bosimini tiklash uchun 
adrenomimetiklar, me’da-ichak trakti tonusi va sekresiyasini, hamda ko’zdagi buzilishlarni yo`qotish 
uchun M-xolinomimetiklar beriladi.