Ўсимликлар морфологияси ва

150
-раем.
Микроспора, чанг ва унинг ўсиши.Л — микроспора; 
Б —
чанг доначалари; 
В —
 чанг найчасининг ҳосил бўлиши; У— чанг
найчасининг бир қисми; У — сэкзин; 
2 —
 нэкзин; 
3
 — вегетатив
ҳужайра; 
4 —
 генератив ҳужайра; 5 — иккита сперма.
7-§. ГИНЕЦЕЙ
Гинецейнинг умумий тарифи. Гулдаги бир ёки бир неча 
уруғчибарглар (мегаспорофиллар)нинг йиғиндиси бир ёки 
бир неча гинецей (г и н е — аёл, уруғчи)ни ҳосил қилади. 
Уруғчибарг келиб чиқиши жиҳатидан барг билан боғлиқ. 
Лекин морфологик тузилиши ва фаолияти жиҳатидан ве­
гетатив баргдан кескин фарқ қилиб, кўпроқ мегаспоро­
филл барглар га ўхшайди.

---

Классик морфология 
асосчиларидан Гёте уруғ- 
чи ёки гинецей келиб чи- 
қиши жиҳатидан шаклан 
ўзгарган вегетатив барг 
деб таърифлаган. Аммо, 
\озирги кўпгина ботаник- 
морфолог-оли млар бу 
фикрни инкор этадилар.
Машҳур олим морфо­
лог-систематик A. JI. Тах- 
таджян ва бошқа хорижий 
олимлар 
ёпиқуруғли 
ўсимликларнинг гулидаги 
уруғчибарглар эволюция жараёнида қадимги очиқуруғли 
ўсимликларнинг аждодлари — саговникларда вужудга кел­
ган ва очиқ патсимон мегаспорофилларни бир-бири би­
лан туташиши натижаси — мевачибарглар ривож топган 
дейдилар. Дарҳақиқат ҳам бу фикрни тасдикдовчи бир 
қанча далиллар бор. Чунончи, қазилма ҳолда топилган 
ёпиқуруғли ўсимлик D egeneiw a худди шундай мевачи 
баргларнинг тараққий этганини кўриш мумкин (151-расм). 
Расмдан аниқ кўринадики, улардаги мевачибаргларнинг 
учлари бир-бири билан туташмасдан, фақат битта қисқа 
банддан ташкил топган. Унда на стилодий (юнон. с т и ­
л о с — устунча) ва на тумшуқча булган. Мевабарг плацен­
та (уруғкуртак) гача безсимон тукчалар билан қопланган. 
Мевачи баргларнинг кейинги эволюцияси (DegeneriaflaH 
то ҳозирги ёпиқуруғли ўсимликлар)гача тараққий этиши 
152-расмда кўрсатилган (152-расм).
Шундай қилиб, узоқдавом эгган эволюция жараёнида 
ёпиқуруғли ўсимликларнинг энг муҳим ва нодир органи 
гинецей ривожланган.
Гинецейнинг энг муҳим қисми тугунча ҳисобланади, 
унда уруғкуртак жойлашади, гул тугунининг устида ин­
гичка устунча, унинг учида эса шакли ҳар хил тумшуқча 
бўлади (153-расм). Устунча тумшуқчани тугунча билан бир- 
лаштиради ва тумшуқчани озми-кўпми баландликка кўта- 
риб чангларни қабул қилади ҳамда чангланишни осон- 
лаштиради.
\i\~IHicM.