Ichki kasallikiar

5 .1 1 . Spetsifik profilaktika
S p e t s i f i k p r o f i l a k t i k a f r a n s u z o l i m l a r i K a l m e t t va G e r e n
t o m o n i d a n 1919-yili ajra tib o lin g a n v a k sin a b ila n oMkazilgan. Sil 
m ik o b a k te riy a s i m a x su s o ziqli m u h i t d a o ‘stirilib, u n d a n s o ‘ng h a r
xil m u h i t d a q a y t a - q a y t a e k ib k o ‘r i l g a n d a n k e y in u p a t o g e n
xususiyatini y o ‘q o tib q o ‘yadi. A n a s h u n d a y vaksina tirik o rg a n iz m g a
y u b o rils a , kasallik kelib c h i q m a y d i . O r g a n i z m sil infeksiyasiga 
c h id a m li boMib q o la d i ( K a l m e t t - G e r e n batsillalari — B C G ) .
T eri ichiga y u b o r ila d ig a n q u r u q vak sin a m iq d o r i c h a q a l o q l a r
va k ic h ik y o sh d a g i h a m d a m a k t a b g a c h a y o sh d a g i b o la la r u c h u n
0 , 0 2 m g . n i , m a k t a b y o s h d a g i l a r , o ‘s m i r l a r v a k a t t a l a r u c h u n
0 ,0 5 m g .n i tash k il qilad i. 5 yoki 7 k u n lik c h a q a l o q l a r terisi ichiga 
silga q a rsh i v a k sin a y u b o rila d i. A g a r b i r o n - b i r s a b a b bilan b o la la r
139

---

t u g i l g a n i d a n k eyin d a s tla b k i k u n l a r d a v a k s in a ts iy a q il in m a g a n
boMsa, u h o l d a u la rn i d astlab k i o y la r d a o l d i n d a n tu b e r k u l i n b ila n
s in a b k o ‘r m a y vak sin atsiy a o ‘tk azish kerak.
Q u y id a g i h o lla rd a vak sin atsiy a o ‘tk a z is h m u m k i n em as:
1) t u g ‘ilish j a r o h a t la r i n in g klin ik a lo m a tla r i m a v ju d b o ‘lsa;
2) t a n a h a r o r a ti y u q o ri boM ganda 37°C d a n y u q o ri;
3) d is p e p tik o ‘zgarishlar;
4 ) b o l a n i n g u m u m i y a h v o lig a t a ’sir q ilu v c h i k a s a llik la r — 
p i o d e r m i y a , p u z i r c h a t k a , a b s s e s s la r , f l e g m o n a l a r , o t i t , g r ip p ,
o ‘pka yalligManishi.
T e r i ichiga y u b o rish usuli b ila n sil y u q m a g a n b a r c h a b o la la r, 
o ‘sm irla r, oliy o ‘q u v y u rtla ri va m a x s u s b ilim y u rtla ri ta la b a la ri, 
s h u n i n g d e k , d a v o la s h - p r o f ila k tik a m u a s s a s a la r in in g 30 y o s h g a c h a
boMgan x o d im la ri (a g ar u la r klinik j i h a t d a n sogMom boMishsa va 
M a n t u reaksiyasi u la rd a m a n fiy natija b ersa) revaksinatsiya qilinadi.
Ilgari p e r o ra l usul b ila n vak sin atsiy a yoki re v a k sin a tsiy a qil- 
g a n larg a b irin c h i m a r t a 2 y o s h d a n teri ichiga y u b o rib revaksinatsiya 
q ilin a d i, s o ‘ng 7 y o s h d a , 10— 11 y o s h d a , 13— 14 y o s h d a , 16— 17 
y o sh d a , 2 2 —23 y o s h d a va 2 7 — 30 y o s h d a re vaksinatsiya q ilin a d i.
Quyidagi h ollarda teri ichiga yuborish yoMlari bilan revaksinatsiya 
qilish m u m k i n em as:
1) M a n t u sinovi m u s b a t natija b e r g a n h a r q a n d a y yosh d ag i 
shaxslar;
2) sil b ila n o g ‘r ig a n yoki sil y u q q a n shaxslar;
3) t e r i k a s a ll i k l a r i b i l a n , s h u n i n g d e k , o ‘t k i r v a s u r u n k a l i
y u q u m li kasalliklar b ila n o g ‘riy o tg a n allergiya h o la td a g i ( o ‘tk ir va 
y a r i m o ‘t k ir fa zad a g i r e v m a t iz m , b r o n x ia l a s t m a , o v q a t id o s in -
kraziyasi va b o s h q a id io sin k ra z iy a la r) shaxslar.
V a k sin a ts iy a n in g m o h iy a ti s h u n d a k i, u i m m u n i t e t hosil qilish 
yoMi b ila n o r g a n iz m n in g silga qarsh ilig in i o s h ira d i. K o ‘rsatilgan 
ta d b ir la r d a n t a s h q a r i, sil m ik o b a k te r iy a s in in g ta rq a lish ig a q arshi 
q a r a tilg a n c h o r a l a r h a m k o ‘rilishi kerak. B u n in g u c h u n , b irin c h i 
n a v b a td a , b a lg ‘a m n i z a ra rsiz la n tirish z a ru r. B e m o r l a r c h o ‘n t a k -
la rid a m a x su s t u f d o n olib y u rishlari kerak.
U y d a e m a l l a n g a n t u f d o n l a r d a n fo y d a la n is h m u m k i n , lekin 
ulard a g i b a lg ‘a m q u r ib , h a v o g a c h a n g b ila n ta rq a lm a s lig i u c h u n
u n g a suv q u y ib q o ‘yiladi. B alg‘a m is h q o r e r itm a s id a g i k re zo l — 
60 % va is h q o r e r itm a s id a g i p a r a x lo r m e ta k r e z o l — 40 % b ila n
z a ra rsiz la n tirila d i y oki ku y d irib ta s h la n a d i.
140

---