Ichki kasallikiar

L aboratoriya tahlili.
X uruj v a q tid a b a lg ‘a m d a eo z in o filiy a
hujayra la ri, K u r s h m a n spirallari va S h a r k o - L e y d e n kristallari 
topiladi. Q o n d a x u ru jd a n tashqari paytda eozinofillar m iqdori 
ko ‘paygan b o ‘ladi.
Asorati.
Agar b o ‘g ‘ilish xurujlari tez-tez qaytalanib tursa, 
0
‘p k a ­
ning tu rg ‘un emfizem asi rivojlanadi va bunga surunkali bronxit 
q o ‘shiladi. Oxirida yurak faoliyati yetishmovchiligi r o ‘y beradi.
Davolash.
Dastlab kasallikni keltirib chiqaruvchi allergen aniq 
b o ‘lsa, shunga qarshi kurash olib borish zarur. Bronxial astm ani 
davolashda xurujda yordam berish va xurujlararo davrda davolashni 
o ‘ziga xos to m o n lari bor.
Bronxial a stm a n in g yengil xurujlarida b e m orga qulay sharoit 
yaratish, orqasiga yostiqlar q o ‘yish, derazalarni ochish, xonaga 
iloji b oricha toza havo kirishini ta 'm in la s h zarur. Yengil xurujlarda 
bemorlarga og‘iz orqali bronx kengaytiruvchi m oddalam i ingalatsiya 
y o ‘li bilan berish z a ru r (astm o p e n t, salbutam ol, berotek, a tro-
115

---

vent, berodual). X urujning h a r q a n d a y holatida issiq sodali suyuq- 
liklar ichish, o y oqqa xantalli v a n n a la r qilish, k o ‘krak qafasiga 
x a n ta lla r q o ‘yish ta y in la n a d i. A n tig is ta m in d o r il a r b uyurila di 
(su p r a s tin , d i m e d r o l) . X uruj d a v o m e tg a n d a eufillin, e fe d rin
buyuriladi.
Bronxial astmaning o ‘rtacha va ogNr turlarida bem orning holatini 
diqqat bilan kuzatish talab qilinadi. 0 ‘rta tibbiyot xodim i b e m o rn i 
tinchlantirishi, kasallikning yaxshi oqibatlariga u n d a ishonch hosil 
qildirishi kerak. Z udlik bilan shifokorni chaqirish va u kelgunicha, 
kerakli y o rd a m n i berishi zarur: toza havo kelishini t a ’m inlash, 
q u lay sh a ro it yaratish ( b e m o r o ‘tirg a n h o la td a , q o ‘llari bilan 
tizzalariga tirangan holatda). Bunday holatda b e m orga nam langan 
kislorod berish, infuzion terapiya u c h u n kerakli jihozlarni tayyorlab 
q o ‘yish lozim (eufillin, reo p o lig lu k in , g lu k o za , kortik o ste ro id
g o rm o n la r, geparin, adrenalin gidroxlorid, a tro p in sulfat). O g ‘ir 
b e m o rlar u c h u n kortikosteroidli ingalatorlar (beklam ed, bekoit) 
yaxshi yordam beradi. Yangi kortikosteroidli ingalator «Ingokort» 
uzaytirilgan t a ’sir etuvchi boNib (12 soatgacha), u n d a n sutkasiga 
2 m ahal — ertalab va k e c h q u ru n foydalanish m u m k in . S h u n d a n
s o ‘ng b e m o rla r ogNzlarini chayqashlari kerak, c h u n k i kortiko- 
steroidlar o g ‘iz b o ‘shlig‘i kandidozini keltirib chiqarishi m um kin.
H a m sh ira bem orlarga ingalatordan t o kg ‘ri foydalanish q o id a- 
larini o ‘rgatishi kerak. Buning u c h u n b e m o r c h u q u r nafas chiqar- 
g a n d a n s o ‘ng ingalatorni og ‘ziga m a h k a m ushlagan h olda nafas 
oladi va iloji boricha nafasni 10 sekund ushlab turadi.
Kasallikning remissiya bosqichida sanatoriy-kurort davolari olib 
boriladi. B unda to g ‘li tu m a n la rd a joylashgan sanatoriylar, ayrim 
hollarda yashash joyini o ‘zgartirish yoki u y jih o z la rin i alm ashtirish 
(o ‘rin-kokrpalarini) ha m foyda beradi. Bronxial astm a bilan og‘rigan 
bem orlarga davo qilishni kasallikning xuruji vaqtida qilinadigan 
davo choralariga va kasallik xurujlari o 'rta s id a qilinadigan davoga 
ajratish m um kin.
Profilaktikasi.
Bronxial astm aning oldini olish u c h u n yoshlikdan 
boshlab chiniqish, jism oniy tarbiya va sport bilan s h u g ‘ullanish, 
suv m uolajalari, havo vannalari qabul qilish kerak. X ususan, o d a m
o ‘zini yuqum li kasalliklardan ehtiyot qilishi, sifatli ovqatlar yeb 
turishi, o g ‘zini d o im o toza tutishi lozim. B e m o r yashaydigan xona 
o z o d a b o l is h i , h a r kuni supurib-sidirish, h o ‘l latta bilan polni 
artib turish darkor.
П6

---

5.6. 0 ‘tkir pnevmomyalar
O 'tk ir p n e v m o n iya la r —
z o tilja m ( k r u p o z ) , a s o sa n , o ‘pka 
alveolalari, oraliq t o ‘qimasi va to m irla r sistemasining (y a ’ni o ‘pka 
t o ‘q im a sid a g i o ‘tk ir yalligManish ja r a y o n i) o ‘t k ir yalligManish 
kasalligidir. U erkaklarda ayollarga nisbatan tax m in a n 1,5 m arta 
k o ‘p uchraydi, kasallik b a rc h a yoshdagi g u ru h la rd a kuzatiladi, 
biroq, bolalar, yoshi ulg‘aygan va qariyalar k o ‘proq xastalanadi.
0 ‘t k ir p n e v m o n iy a la r bilan kasallanish h a n u z g a c h a yuqori 
boMib kelm oqda. Xastalik aholining u m u m iy kasallanishi sonidan 
o ‘rta hisobda qariyb 3 % ini tashkil qiladi. Hozirgi paytda antibakterial 
vosita tu rla rin in g k o ‘p boMishi va kasallik nisb a ta n yengilroq
kechishiga q a ram ay, oMim hollan