Ichki kasallikiar

BE M O R LA R N I T IB B IY A SB O B -U SK U N A L A R
Y O R D A M ID A T E K S H IR IS H
3 .1 . Rentgenoskopiya va rentgenografiya
B e m o r n i r e n tg e n o lo g ik te k sh iris h q o ‘s h i m c h a te k s h iris h n in g
m u h i m u s u lla rid a n b irid ir, c h u n k i ichki o r g a n la r shakli va c h e g a ­
ra sin in g o ‘z g a rish in i, s h u n i n g d e k , o r g a n iz m t o bq i m a l a r i d a s o d ir
b o ‘lgan p a to lo g ik o ‘zgarishlarni u n in g y o r d a m id a kuzatish m u m k in . 
Bu te k s h ir is h la r 1 8 96-yilda R e n tg e n k a s h f e tg a n a p p a r a t , n u r la r
hosil q ilu v c h i n a y y o r d a m i d a a m a lg a osh irilad i. Bu n u r l a r turli 
yorugN ik n u rla ri k ira o lm a y d i g a n turli m o d d a l a r n in g ich ig a kirish 
xususiyatiga ega.
O r g a n i z m n i n g turli t o ‘q im a la ri re n tg e n n u rla r in i h a r xil o ‘t k a -
zadi. M a s a la n , k o ‘k ra k qafasi o rg a n la ri re n tg e n y o r d a m i d a te k s h i- 
rilg a n d a suyak, y u ra k , o ‘p k a n i a n iq k o ‘rish m u m k i n , c h u n k i suyak 
re n tg e n n u rla rin i t o ‘liq tu tib q o la d i, y u ra k u la rn in g b ir q ism in ig in a , 
o ‘p k a e sa h a v o t u tu v c h i o r g a n boMgani u c h u n n u r l a r n in g j u d a o z
q ism ini tutib qoladi. O r g a n iz m tobqimalarida re ntge n nurlari tutilishi 
darajasid ag i b u fa rq la r m a x s u s t a y y o r la n g a n nurli e k r a n d a b a ’zi 
o r g a n la r s h a k lla rin i k o ‘rish i m k o n in i b e ra d i. A g a r k o ‘k ra k qafasi 
o r g a n la r in in g re n tg e n su ra ti o lin s a , r e n t g e n o g r a m m a d a u la rn i bir- 
b irid a n o s o n fa rq la sh m u m k in .
R e n tg e n o lo g ik tek sh irish r e n tg e n o s k o p iy a yoki re n tg e n o g ra fiy a
shaklida o ‘tkaziladi. R en tg e n o sk o p iy a - ta n a b ir qism ini n u rlantirib, 
u n i nu rli e k r a n d a o lin g a n tasviriga q a r a b o ‘rg a n ish id ir; r e n t g e n o ­
grafiya — t a n a b ir q i s m in in g n u rg a sezgir (fo to g ra fik ) p la stin k a g a
o lin g a n tasviridir.
N afas olish tizim i a ’zolarini rentgenologik tekshirish —
s o g ‘lom
o d a m n i n g k o ‘krak qafasi r e n tg e n n u rla ri y o r d a m i d a te k s h irilg a n d a
e k r a n d a q o v u r g ‘a la r va y o r u g ‘ o ‘p k a m a y d o n la r i k o ‘rin ad i. 0 ‘pka 
m a y d o n i n i n g m a r k a z i d a y u ra k , yirik t o m ir la r , tra x e y a , q iz ilo ‘n - 
g a c h , limfa tu g u n la r i, s h u n i n g d e k , u m u r t q a p o g b o n asid an ib o rat 
o ‘rtadagi so y a k o ‘rin ad i. Bu o ‘rtadagi s o y a n in g c h e tla ri b o ‘ylab 
o ‘pka ildizi soyasi d e b a ta lu v c h i va o ‘ng h a m d a c h a p o ‘pk ag a 
b o ru v c h i yirik t o m ir la r d a n va lim fatik tu g u n l a r d a n ib o ra t u n c h a
45

---

ifodala nm a gan soya k o ‘rinadi. 0 ‘pka yoki plevra kasalliklarida o ‘ziga 
xos o ‘zga rish la rin i re n tg e n o lo g ik usul bilan a n iq la s h m u m k in .
M a s a l a n , o ‘p k a d a y a l l i g i a n i s h o ‘c h o g ‘i b o ‘lg a n h o l l a r d a
yalligN angan jo y d a g i t o ‘q i m a q a lin la s h a d i va y o n i d a jo y la s h g a n
sog‘lo m o ‘pka t o ‘qim asiga q a ra g a n d a re n tg e n nurlarini k o ‘p ro q tutib 
q o ladi. S h u n in g u c h u n , o ‘p k a y a l l i g la n g a n jo y d a e k r a n orqali u n d a
i f o d a la n m a g a n so y a k o ‘rinadi. Y angi o ‘s m a hosil boMgan h o lla r d a
m a s a la n , t o ‘q i m a tig ‘iz b o 'l i b q o la d ig a n va re n tg e n n u rla r in i j u d a
k a m oM kazadigan o bp k a ra k id a e k r a n d a ifo d a la n g a n so y a p a y d o
boMadi, c h e tl a r i n in g qingMr-qiyshiqligi va qattiqligi u n i xarkterli 
x u su siy atid ir.
0 ‘p k a n in g oMkir abssessida ek ra n d a shakli a n iq bilinib turadiga n 
soya k o ‘rinadi. A gar abssess o ‘m i d a k o ‘p i n c h a ichi suyuqlik bilan 
toMadigan b o bshliq hosil boMsa, ek ra n d a suyuqlik sathi va u n in g ustida 
havo tufayli paydo boMgan y o ru g 1 d o g 1 k o ‘rinadi. 0 ‘p k a d a hav o bilan 
toMgan sil kavem asi boMsa, e k r a n d a yorug1, y u m a lo q d o g 1 k o'rina di. 
O 'p k a d a e m fiz e m a to z kengayish yuz bergan hollarda e k r a n d a o ‘pka 
ildizlari yaxshi ifodalangan y o ru g 1 o ‘p k a m a y d o n i k o ‘rinadi.