K ECH IK TIRIB B O ‘LM AYDIGAN HOLATLARDA
S H O S H IL IN C H YO RDAM KO‘R SA TISH
Kechiktirib boNmaydigan holatlarga oid m a 'lu m o tla r m azkur
o ‘quv qoNlanmaning tegishli boblarida berilgan. Lekin ushbu bobda
yana bir bor kechiktirib b o blmaydigan holatlarni yuzaga keltiradigan
s a b a b la r, u la r n in g asosiy belgilari va k o ‘rsa tila d ig a n y o r d a m
choralari haqida qisqacha m a ’lumotlar berishni maqsadga muvofiq
deb hisoblaymiz.
Albatta, ushbu holatlarda yordam q a t’iy shifokor nazorati ostida
va uning k o ‘rsatmalariga asoslangan holda olib borilishi zarur.
15.1. Anafilaktik shokda shoshilinch yordam ko‘rsatish
S a b a b la ri.
O r g a n i z m g a d o r i m o d d a s i ilk b o r t u s h g a n d a ,
o rganiz m ning shu doriga nisbatan sezgirligi oshib ketadi va antitelo
paydo boNadi. Bu antitelolarning bir qismi turli t o ‘qim alarga singib
ketsa, bir qism i q o n g a aralashib ketadi. Shu sezgirligi oshgan
organizm ga uning sezgirligi oshishiga sababchi b o l g a n allergen
ikkinchi m arta tushganda, u qonga va t o ‘qimadagi antitelo (allergik
a ntitelo) bilan birikadi, b u ning natijasida biologik aktiv m o d d ala r
(gistam in, bradikinin, seratonin) ajraladi.
Shu tufayli, silliq m ushaklar siqiladi va natijada qon tomirlarning
o ‘tkazuvchanlik qobiliyati oshib ketadi. O rganizm t o ‘qimalarida esa
kislorodni o ‘zlashtirish qobiliyati buziladi. Antibiotiklar, sulfa
nilam id preparatlar, z ardob, vaksina, oqsil preparatlari, rentgen-
kontrast m oddalar, h a r xil hasharotlam ing chaqishi ha m anafilaktik
shokka sabab boMadi.
Belgilari.
Anafilaktik shokning eng k o ‘p uchraydigan belgilariga
nafas va q o n to m ir yoMlaridagi o bzgarish alom atlari kiradi, y a ’ni
b r o n x la r siqilib q o n bosim i pasayib ketadi. B e m o rla rd a besa-
ranjom lik, quvvatsizlik, nafas chiqarishning qiyinlashuvi, y o ‘tal,
k o ‘krak qafasi siqilishi, o ‘lim vahimasi paydo b o ‘ladi, bosh ayla
nishi, bosh og‘rigbi bezovta qiladi, badan qizib ketayotgandek b o ‘lib,
teriga qichishadigan to sh m a la r toshadi.
355
B e m o r k a ra x t va b e s a r a n j o m boMadi. Y uzi q i z a r ib , q o n
quyilayotgandek his etadi. H ansirash, o lpka shishi, siydik tuta
olmaslik holatlari paydo b o ‘ladi. O d a m n in g rangi oqarib, pulsi
q o ‘lga u n n a m a y d i. B e m o r hushini y o ‘q o tad i, k o ‘z qorachiqlari
kengayib, y o r u g lik k a reaksiya k o ‘rsatm ay q o ‘yadi.
Yordam ко ‘rsatish:
1) tinchlik, yotish tartibi, vahim aga tushmaslik;
2) na m la n g an kislorod berish;
3) adrenalin gidroxlorid 0,1 % — 1 ml teri ostiga, m uskullar
orasiga, b a ’z an to m i r ichiga;
4) p r e d n i z o l o n 1 m l t o m i r i c h i g a ( 7 5 — 150 m g ) y o k i
0 ,0 2 5 —0,05 g.dan 2—3 ga b o ‘lib ichiladi. S o kngra dozasi kam ay-
tirilib, 0 ,0 1 —0,0 0 5 —0,0025 g.gacha tushiriladi;
5) dim edrol I % —2 ml muskul orasiga; suprastin 2 % —2 ml
muskul orasiga; pipolfen 2,5 % — 1 — 1,5 ml muskul orasiga;
6) kalsiy xlor 10 % — 10 ml to m ir ichiga asta-sekin;
7) seduksen (diazepam ) 1—2 ml m uskul orasiga;
8) n oradre na lin gidrotartrat 2—4 mg (0,2 % li eritm asidan
1—2 ml m iqdorida) preparat 500 ml 5 % li glukoza eritm asida
to m ir ichiga to m chilab yuboriladi (arterial bosim ni kuzatib borib);
9) 200 ml 4 % li natriy gidrokarbonat to m i r ichiga to m c h i
usulida;
10) sulfokamfokain 10 % — 2 ml teri ostiga yoki muskul orasiga
kofein-benzoat natriy 10 % —2 m l teri ostiga;
11) geparin 10 000 ТВ m uskul orasiga;
12) strofantin 0,05 % —0 ,5 —0,75 ml preparati glukoza yoki
fiziologik eritma q o ‘shib tom ir ichiga yuboriladi. Korglikon 0,06 % li
0,5 —0,75 ml 20 m l—0,9 % li fiziologik eritm a q o ‘shib to m ir ichiga
yuboriladi;
13) laziks 4 —6 ml (40—60 mg) to m i r ichiga;
14) penitsillinaza 1000 000 Т В —2 ml natriy xlorid eritmasi
q o ‘shib yuboriladi (penitsillindan shok b o ‘lsa);
15) poliglukin 400 ml to m i r ichiga, reopoliglukin 0,2 % li
2—4 ml 5 % li 500 ml glukoza q o ‘shib, to m i r ichiga, to m c h i
usulida yuboriladi;
16) d o r i y u b o r ilg a n j o y n i yoki c h a q q a n jo y g a a d r e n a l i n
0,1 % —0,5 ml yuboriladi;
17) dori yu b o rilg a n yoki c h a q q a n j o y n in g yuqorisiga jgut
q o ‘yish;
18) tavegil 1 tabletkadan ichishga buyuriladi.
356
15.2. Bronxial astm a xurujida shoshilinch
yordam ko‘rsatish
Do'stlaringiz bilan baham: |