Ichki kasallikiar

7 .1 1 .1 . 0 ‘t sanchigM xuruji
0 ‘t sa n c h ig ‘i xuruji - o ‘t-to s h kasalligining a lom ati b o i i b ,
uning paydo b o lis h ig a quyidagilar sabab b o l a d i : jism oniy, ruhiy 
va asabiy z o ‘riqishlar, parh e z n in g buzilishi.
K lin ik belgilari:
o ‘ng q o v u r g ‘a la r o s tid a t o ‘s a t d a n p a y d o
b o l a d i g a n o g ‘riq. O g ‘riq o ‘ng q o ‘lga, o ‘ng yelkaga va o ‘ng kurakka 
tarqaladi. O g ‘riq xarakteriga k o ‘ra, qattiq, kesuvchan, sanchiqli 
b o l a d i . O g ‘riq vaqtida b e m o r qusishi m u m k in . Xuruj vaqtida tan a
h arorati k o la r ilis h i m u m k in . O g‘riq xuruji bir n e c h a m in u td an
bir necha soatgacha davom etadi.
Birinchi yordam :
b e m o rn i tinchlantirish va uni yonboshlatib 
yotqizish. Shifokor k o ‘rsatmasiga b in o a n , xuruj vaqtida o g ‘riqni 
qoldirish uchun - analgin 50 % li 2 ml, baralgin 5 ml, og‘riq x u ­
ruji yo ‘qolmaganda prom edol 2 ml qilinadi. Xurujdan keyin bemorni 
kasalxonaga yotqizish lozim.
7 .1 2 . M e ’daosti bezi kasalliklari
7 .1 2 .1 . P a n k re a tit
M e ’daosti bezi p a re n x im a s in in g y a llig ia n is h ig a p a n k re a tit 
deyiladi. Klinik kechishiga k o ‘ra, o l k i r va surunkali pankreatit farq 
qilinadi.
7 .1 2 .2 . O l k i r p an k reatitlar
Etiologiyasi'.
yuqumli epidem ik virusli parotit; virusli gripp; qorin 
tifi; dizenteriya; ovqatdan zaharlanish; m e ’daosti bezi y o i in i n g
tiqilishi; o ‘t-tosh kasalligi; oddiy sfinkterning yalligianishi; j a r o -
244

---

hatlar; gijjalar; m o d d a la r a lm a s h in u ­
vining buzilishi; hom iladorlik; diabet 
ketoz; ateroskleroz; tugunchali arteriit; 
sistemali qizil volchonka; toksinlarning 
t a ’siri — metil spirti bilan zaharlanish, 
d o r il a r d a n z a h a r la n is h — tio u ra tsil, 
xlortiazid, spirtli ichim liklardan z a h a r­
lanish; allergik kasalliklar.
Klinikasi.
Kasallik og‘riq bilan bosh­
l a n a d i , q o r i n n i n g y u q o r i q i s m i d a , 
k o ‘p in c h a gir aylanasi b o ‘ylab seziladi.
O g lriq c h a p kurak ostidan, c h a p qo- 
vurg‘a ostidan orqa to m o n g a tarqaladi.
0 ‘t k i r p a n k r e a t i t , o ‘t k i r p e r i t o n i t
ic h a k b u ralish ig a o ‘x shab ke ta d ig an
klin ik b e lg ila rn i b e r a d i , b e m o r n i n g
k o ‘ngli a y n i y d i , q a y t q i l a d i , t a n a
harorati k o ‘tariladi (31-rasm ).
K o ‘z d a n k e c hirilganda q o rin n in g
yuz, yon tom o n larig a, teriosti yog1 q a ­
vat lariga qon quyil ishlar (G reya-Ternera 
sim ptomi) yoki kindik atrofining «ko‘- 
karish» belgisini p a y d o b o ‘lishi (Q oN lena s im p to m i), y o n g ‘oq 
kattaligida teriosti qavatining nekrozi, k o ‘krak va q o rin sohalarida 
m a y d a -m a y d a d o g ‘lar borligi k o ‘rinadi (qizil to m c h i sim ptom i).
Laboratoriya tahlili.
Q o n d a g i f e r m e n t la r (am ila z a , tripsin) 
m iqdorining ortib borishi, siydikda diastaza m iqdorining keskin 
ko‘payib ketishi, qonda leykositoz topiladi. Rentgenda — ichak parezi 
k o ‘riladi.
3 1 -ra s m .
O v q a t h a z m q ilis h d a
is h tir o k e ta d ig a n q o r in
b o 's h l i g 'i o r g a n la r i (s x e m a tik
tas v ir). P a n k re a titd a
z a r a r la n a d ig a n m e ’d a o s ti 
b e z i s tr e lk a b ila n k o 'r s a tilg a n .