‘z b e k I s t n r e s p u b L ik a s I o L iy V a ‘ r t a m a X s u s t a 'l im V a z ir L ig I



Download 7,22 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/130
Sana01.07.2022
Hajmi7,22 Mb.
#723229
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   130
Bog'liq
Qo`lda va mashinada to`qish

IPLARNI BO’YASH HAQIDA
11


Iplar qanday toladan iboratligini bilish uchun quyidagi oddiy 
tajribalarni o ’tkazish va ularning natijasiga asoslanib, iplarni farqlash 
mumkin. Toza jun iplarni bilish uchun yondirilgan gugurt cho’pini 
ipning bir uchiga tutiladi. Agar olov ip bo’ylab asta yo’nalsa va yonib 
bo’lgan ipning uchida yumaloq shaklidagi shar hosil bo’lib, unga biroz 
tegilganda maydalanib ketadigan bo’lsa, shuningdek, yonish jarayonida 
kuygan suyak xidi kelsa. bunday ip toza jun ip ekanligiga xech shubha 
qolmaydi.
Paxta, viskoza tolali iplar yorqin, tez alangalanib yonadi. Yonish 
jarayonida kuygan qog’oz xidi keladi, ip yonib bo’lgach mayin kukun 
hosil bo ’ladi.
Sintetik iplar yonmaydi, balki olov ta’sirida eriydi, olovga tutilgan 
ipning uchida qattiq, ezishi ancha qiyin bo’lgan sharcha hosil bo’ladi.
Ipning qanday tolalardan iboratligini bilib olgach, jun iplargajun 
iplar uchun mo’ljallab tayyorlangan, paxta, zig’ir iplar uchun ularning 
o'ziga moslab tayyorlangan bo’yoqlardan foydalanish kerakligini bilish 
lozim. Ayrim hollarda ipning aynan jun, paxta ip, yoki zig’ir tolali ip 
emas, balki aralash tolali ip ekanligiga gumon bo’lsa, bunday hollarda 
jun va paxta iplar uchun m o’ljallangan 2 ta bir xil rangli bo’yoqdan 
loydalanash kerak bo’ladi.
Bo’yoq eritmasini tayyorlash
B o ’yoq eritmasini tayyorlash uchun yarim litrli idishga bo’yoq 
upasi solinib, uning ustidan qaynoq suv quyiladi. Agar to’q rang hosil 
qilmoqchi bo’linsa, 500 gramm ipga bir yarim - ikki pachka bo’yoq 
upasi, ochiq rang hosil qilmoqchi bo’linsa shuncha ipga bir chimdim 
(pichoq uchida) bo’yoq upasi ishlatiladi.
Turli rangdagi bo’yoqlarni oz-ozdan qo’shib, kutilmagan natijaga 
erishish mumkin. Masalan: kul rang ip hosil qilish uchun, kul larig 
bo’yoq yo’q bo’lsa, u holda 200 gramm ip uchun to’q ko’k yoki qora 
rangli bo’yoq upasidan bir chimdim olib, eritma tayyorlab olinadi va bu 
eritmada ipni bo’yaladi va kul rang ip hosil qilinadi. Agar aynan shu 
eritmaga bir chimdimning yarmisicha, havorang yoki siyox rang bo’yoq 
upasi qo’shib yuborilsa, bu eritmada bo’yalgan ipning rangi kul 
rangnamo havorang bo’ladi. Bir chimdim qizil rang bo’yoq upasidan 
eritma tayyorlab - pushti rangli ipga; bir chimdim ko’k rang bo'yoq 
upasidan eritma tayyorlab - havo rang ipga ega bo’linadi.


eritma tayyorlab - pushti rangli ipga; bir chimdim ko’k rang bo’yoq 
upasidan eritma tayyorlab - havo rang ipga ega bo’linadi.
Turli rangli bo’yoq upalarini aralashtirib tayyorlangan eritmada 
iplarni bo’yash -ham juda ajoyib natijalar beradi.
To’q sariq (xantal) rangni hosil qilish uchun 80% sariq va 20% 
kesak ranglami aralashtirib, eritma tayyorlanadi. Juda ajoyib kul rang ip 
hosil qilish uchun esa, 80% kulrang, 15% jigarrang va 5% qizil rangli 
bo’yoq upalari aralashmasi kerak bo’ladi. Bir chimdim kesak rang va 
shuncha pushti ranglami aralashtirib, ajoiyb pushti rangga ega bo’linadi.
Bo’yash jarayoni uchun idishni to’g ’ri tanlash kerak. Bo’yaladigan 
ip bir tekis bo’yalishi uchun katta emal tog’ora yoki kastryul kerak 
bo’ladi. Agar eritmali idishda ipga bemalol erkin suzib, rangni tekis 
shimib olishi uchun imkoniyat bo’lmasa, ip ola-chipor, bir xil tekisda 
bo’lmay 
bo’yalib 
qoladi. 
Idishga 
solingan 
(bo’yoq 
eritmasi) 
suyuqlikning me’yori ipga nisbatdan 20 marta ortiq bo’lishi kerak. 
Masalan: 300 gramm ipni bo’yash uchun 6 litr bo’yoq eritmasi kerak 
bo’ladi.
800 - 900 gramm ipni bo’yash uchun esa, juda katta idish kerak 
bo’ladi. Buning esa imkoniyati bo’lmasligi mumkin, ya’ni katta idish 
yo’q bo'isa, bunday vaqtda bo’yash quyidagicha amalga oshiriladi: 
bo’yaladigan ip kalavasi tekis tayoqchaga kiydiriladi va kalavaning 
pastki qismi bo’yoq eritmasiga tushiriladi.Kalavadagi ipning hamma 
qismi bo'yoqqa botirilib, bo’yalib bo’lmaguncha, kalava bir tekis asta 
aylantirib turiladi. Agar bo’yaladigan ip ko’p bo’lsa ularni bir nechta 
bo'lakka bo’lib, bitta eritmada bo’yaladi. Har bir bo'lakning rangi bir 
xilga o ’xshasada xech qachon bir xil bo’lib chiqmaydi. Shu sababli bir 
xil rangli ko’p miqdorda ip kerak bo’lganda ularni birdaniga bo’yash 
lozim, aks holda bir xil rang bo’lsada, turlicha tovlanadigan iplarga ega 
bo’linadi.

Download 7,22 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   130




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish