Samarqand iqtisodiyot va servis instituti

bilan boglik bulgan xalokatli okibatlarning oldini olish xamda ularni 
bartaraf etish chora-tadbirlari tugrisida»gi  201-sonli qaroridir.
Qarorda ko’rsatilishicha, respublika davlat hokimiyat organlari tabiiy 
ofatlar   xavfini   kamaytirish   va   ularning   oqibatlarini   tugatish   borasida 
muayyan tajriba orttirganlar. Shu bilan birga xar yili sel, toshkin, upirilish 
va   kuchkilar   tufayli   yuzaga   keladigan   favkulodda   vaziyatlar   katta 
vayronagarchiliklarga sabab buladi, respublika xalk xujaligiga jiddiy zarar 
yetkaziladi, ba’zan esa odamlarning ulimiga sabab buladi. Masalan, karor 
kabul kilingan vaktda respublikada 400 ga yakin axoli yashash joylari va 
300 dan ortik xalk xujaligi obyektlari xavfli zonalarda joylashgan edi.

---

Sel,   toshkin   okimlarini   talofatsiz   okizib   yuborish,   kuchki 
xodisalarining   oldini   olish   va   ularning   okibatlarini   bartaraf   etish 
maksadida Vazirlar Maxkamasi kuyidagicha karor kabul kildi: «Joylarda 
tabiiy   ofatlarning   oldini   olish   va   ularning   okibatlarini   tugatish, 
shuningdek,   odamlarning   tulik   xavfsizligini   ta’minlash   buyicha   ishlarni 
tashkil   etish   uchun   shaxsiy   javobgarlik   viloyatlar,   shaxarlar,   tumanlar 
xokimlari,  vazirliklar,  idoralar,   korxonalar   va   tashkilotlar   raxbarlarining 
zimmasiga yuklansin».
Karorda Uzbekiston Respublikasi Davlat geologiya kumitasi taxmin 
etilayotgan   tabiiy   ofatlarni   kataloglashtirish   va   pasportlashtirish   asosida 
oldini olish chora-tadbirlarining asoslangan tizimini ishlab chikishi, selga, 
kuchkiga   va   shu   kabilarga   karshi   chora-tadbirlar   birinchi   navbatda 
loyixalashtirilishi   lozim   bulgan   xududlarni   aniklashi   lozimligi   aloxida 
ta’kidlangan xamda turli vazirlik va idoralarning vazifalari anik, ravshan 
kursatib berilgan.
Favkulodda  vaziyatlar vaziri xuzurida xar yili vazirliklar, idoralar, 
xokimiyatlar   raxbarlari   va   favkulodda   vaziyatlar   boshkarma   boshliklari 
bilan   toshkin,   sel   va   kuchki   xavfi   mavsumiga   tayyorgarlik   buyicha 
majlislar     utkaziladi.   Favkulodda   vaziyatlar   vazirligi,   Davlat   geologiya 
kumitasi, Gidrometeorologiya Bosh boshkarmasi xodimlari, maxalliy idora 
raxbarlari ishtirokida yer kuchkisi, suv va sel toshkinlari ruy beradigan 
xududlar   nazoratdan   utkaziladi.   Masalan,   1999   yilda   tekshirishlar 
natijasida baland tog xududlarida joylashgan 238 ta xavfli kullar, 46 ming 
kv.m xududdagi suv va sel toshkinlari ruy beradigan joylar, 27 ming kv.m 
38

---

sel toshkinlarini yigish inshootlari, mingga yakin suv va sel toshkinlari ruy 
beradigan daryo, soylar aniklangan.
Joylardagi  imkoniyatlardan   biri   -   mukobil   xizmatchilari   xisobiga 
ixtiyoriy avariya-kutkaruv tuzilmalarini tashkil kilish, ularni zarur kiyim-
kechak, asbob-uskunalar bilan ta’minlash va umuman moliyaviy, moddiy 
texnik zaxiralarni tuplash ishlarini tashkil kilish muxim vazifalardan biri 
xisoblanadi. Xal kilinmagan muammolar katoriga kuchki va toshkin xavfli 
xududlaridan   axolini   kuchirish;   sel   kelishi   xolatlarini   oldindan   bilish; 
xavfli   joylarda   yangi   kurilishga   yul   kuymaslik;   raxbar   xodimlarni   va 
axolini   favkulodda   vaziyatlarga   tayyorlash   va   shu   sharoitlarda   xavfli 
joylarda yashayotgan axolimizni ijtimoiy ximoya kilish maksadida sugurta 
tizimlaridan tula darajada foydalanish muammolari kiradi.
O’zbekiston  Respublikasi   Vazirlar   Maxkamasining   1996   yil   18 
yanvardagi   32-sonli  «O’zbekiston   Respublikasida   odamlar   va