Oldingi ildizlar tarkibiga kiradigan tolalar oldingi shoxla rdagi m o
tor hujayralarning, sh u n in g d e k orqa m iy a n in g k o 'k r a k
segm enti bilan
b e l s i g m e n t i d a g i y o n s h o x l a r d a j o y l a s h g a n v a v e g e t a t i v n e r v
sis te m a sig a k iradigan h u ja y ra la r n in g a k s o n la r id a n iborat. O rqadagi
ildizlarni hosil qilu v c h i to la la r u m u rtq a la r a ro spinal gan g liy la rd a g i
b ip o ly a r h u ja y ra larn in g o ‘siqlaridir.
O r q a m iy a ild izla rid an o 't u v c h i to la la r o ' z i d a n b o sh la n a d i g a n
n e y r o n la r n i n g ta nala ri q a e r d a y o tg a n lig i q u y id a g i
ta jr ib a la r bilan
a n i q l a n a d i : o r q a m i y a i l d i z l a r i q i r q i b q o ‘y i l a d i y o k i k u l r a n g
m oddasining m a ’lu m bir qism iga shikast yetkaziladi, bir necha kundan
k e y i n e s a g i s t o l o g i k p r e p a r a t l a r t a y y o r l a b , n e r v t o l a l a r i n i n g
ay n ig an lig i ( d e g e n e r a ts iy a s i) q a y d qilinadi.
O rqa miy anin g orqa ildizi orqa miya tu gunining p as tro g ‘idan qirqib
q o ' y i l s a , p e r i f e r i y a g a b o r u v c h i t o la la r a y n i y d i, o ‘s h a t u g u n n in g
y u q o r i r o g ‘idan q ir q ilg a n d a e s a o r q a m iy a g a kiru v ch i to la la r ay niydi.
O r q a m i y a t u g u n i s o h a s i d a g i n e r v to l a l a r i a y n i m a y d i , b u o r q a
il d i z la rn i n g to la la r i o ‘z i d a n b o s h l a n a d i g a n n e rv h u j a y r a l a r i n i n g
tanalari shu y e r d a e k a n lig i d a n gu v o h lik beradi.
O ld in g i ildizlarning
tolalari qaysi bo sq ic h d a qirqib q o 'y ilis h id a n q a t ’i nazar, shu qirqilgan
jo y d a n periferiyaga to m o n ayniydi, oldingi yoki yon shoxla rga shikast
y e tk a z ilg a n d a h am bu to lalar ayniydi. Bu oldingi ildizlardan o ‘tuvchi
to la la r o ‘zidan b o sh la n ad ig an neyronla rning ta nala ri oldingi yoki yon
s h o x la rd a jo y la s h g a n lig in i k o ‘rsatadi.
O rq a m iya ildizlarida im pulsla rni turlicha tezlik b ila n o ‘tkazuvchi
har xil ( y o ‘g ‘on, ingic hka) nerv tolalari bor.
O rq a ildizlardagi y o ‘g ‘on (12-22
m km
) to la la r A 6
tip g a m a n su b
b o 'l i b , m uskul d u g la ri n in g y a d r o x a lta s id a n va p a y la rd a g i Goldji
ta n a c h a la ri d a n k e l a d ig a n a f f e r e n t im p u ls la rn i o ‘tk a z u v c h i y o ‘llar
h i s o b l a n a d i . S h u t o l a l a r d a n o ‘t u v c h i i m p u l s l a r m u s k u l n i n g
c h o ' z i l i s h i g a j a v o b a n r o ‘y b e r u v c h i m io ta tik re f le k s la r n i yuza ga
ch iqaradi. 0 ‘r t a c h a y o ‘g ‘o nlikda gi (5-12
mkm)
to la la r
A b
va A r
tipga
m a n s u b b o ‘lib, o rq ad a g i ildizla rda n o ‘tadi, u la r tagtil re se ptorlardan
va y a d r o x a lta s id a n ch e td a g i ( p e r if e r iy a d a g i) m u sk u l d u g la rin in g
reseptorlaridan boshlanadi. B unday tolalar kavak ichki azolari (qovuq,
m e d a , i n g i c h k a v a y o ‘ g ‘ on i c h a k , t o ‘ g ‘ ri i c h a k v a h . k j n i n g
re se p to rla rid a n h a m bo sh la n ad i.
A b
v a A r tip d a g i
afferent to lalar
m e x a n o r e s e p to r la r d a n im p u ls olib keladi. Bu to la la r o r q a m iya ga
kirgac h, orqa u s tu n la rg a o ‘tib orqa m iy a n in g y u q o r iro q v a pastroq
s e g m en tlarid a g i k u lr a n g m o d d a d a j o y la s h g a n k iritm a (kom issural)
96
n e y r o n l a r g a k o l l a t e r a l l a r b e ra d i. Bu g u r u h n i n g o z g i n a a f f e r e n t
to la la rid a n o ’tu vchi im p u lsla r orqa m iy a n in g
bir talay neyronlarini
q o ‘z g ‘ata oladi. R e se p to rla r d a n m a ’lum bir m iqdori t a ’sirla nganda ,
M asala n, b arm o q q a igna s a n ch ilg an d a m usk u llarn in g katta bir guruhi
shu tariqa qisqarib, q o ‘l yoki o y o q n in g b u k u lis h ig a sa bab b o ’ladi.
Orqadagi ild izla m in g eng ingichka (diametri
Do'stlaringiz bilan baham: 
