O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi mirzo ulug„bek nomidagi o„zbekiston milliy universiteti

Okean biomassasi
. Suv biosferaning muhim tarkibiy qismlaridan 
bo‗lib, tirik organizmlarning yashashi uchun eng zarur omillardan biri 
hisoblanadi. Suvning asosiy qismi okean va dengizlarda. Okean va dengiz 
suvlari tarkibiga 60 ga yaqin kimyoviy elementlardan tashkil topgan 
mineral tuzlar kiradi. Organizmlar hayoti uchun zarur bo'lgan kislorod va 
karbonat angidrid gazlari suvda yaxshi eriydi. Suvdagi hayvonlar nafas 
olishi jarayonida karbonat angidrid ajratadi, o‗simliklar esa fotosintez 
natijasida suvni kislorod bilan boyitadi. 
Okean suvlarining 100 m gacha bo‗lgan yuqori qatlamida bir 
hujayrali suvo‗tlari va mikroorganizmlar ko‗p tarqalgan, ular 
mikroplanktonni
(yunoncha 
planktos
— 
sayyor, ko‗chib yuruvchi 
degan 
so‗zdan olingan hosil qiladi. 
Sayyoramizdagi fotosintez jarayonining 30 foiziga yaqini suvda 
kechadi. Suvo‗tlari quyosh energiyasini o‗zlashtirib, kimyoviy reaksiyalar 
energiyasiga aylantiradi. Suvda yashaydigan hayvonlarning oziqlanishida 
plankton asosiy ahamiyatga ega. 
Suvning tubida hayot kechiradigan organizmlar bentos (yunoncha 
bentos
— 
chuqurdagi
degan so‗zdan olingan) deb ataladi. 
Okean tubidagi bakteriyalar organik moddalarni minerallashtirib, 
anorganik moddalarga aylantiradi. 
Gidrosfera sayyoradagi issiqlik va namlikning taqsimlanishida, 
moddalarning aylanishida muhim rol o‗ynagani uchun o‗z navbatida 
biosferaga kuchli ta‘sir ko‗rsatadi. 
Moddalar va energiyaning davriy aylanishi. 
Biosferaning hamma 
tarkibiy qismlari tog‗ jinslari, tabiiy suvlar, gazlar, tuproq, o‗simliklar, 

---

55 
hayvonlar, mikroorganizmlar — tinimsiz davriy aylanish jarayoni bilan 
bog‗langan. 
Tirik organizmlarning tarkibiga kiruvchi elementlarning tashqi 
muhitdan organizmlarga o‗tib, hujayradagi metabolizmda ishtirok etishi, 
keyin tashqi muhitga qaytib, yana tirik organizmlar tomonidan 
foydalanilishi