016 йил апрелидаги 137-сонли буйруғи билан тасдиқланган ўқув режа ва дастур асосида тайёрланди

51-расм. Э.П.Торренснинг шахса креатив сифатларини намоён 
бўлишини аниқловчи тестларнинг турлари
 
Турлари 
Ижодий тафаккур ва унинг 
натижалари (тезкорлк, 
самарадорлик, маҳсулдорлик ва 
б.)ни аниқловчи тестлар
Шахснинг ҳаётий
тажрибаси ва шахсий сифатларини 
аниқловчи тестлар

---

150 
Талабаларда креатив фикрлаш кўникмасини шакллантиришдан 
олдин синфда қулай муҳитни яратиш лозим. Креатив муҳитда таълим 
олаётган талабаларда аста-секин креатив вазифаларни бажаришга нисбатан 
қизиқиш ортади, шунингдек, креатив тафаккурга эга ўқитувчини кузатиш 
натижасида креатив фикрлашга мойил бўлади (Sternberg & Williams, 1996). 
Креативлик характеридаги ўқув-билиш муҳити талабаларда таълим 
жараёнида катта аҳамиятга эга бўлган танқидий ва кретив фикрлаш 
кўникмасининг ривожланишига олиб келади (Boykin & Noguera, 2011, 
2012; Marks, 2000, as cited in Jensen, 2013). 
Креатив тафаккурга эга талабалар:
-
бошқа талабаларнинг хаёлига келмаган ғояларни билдиради;
-
ўзларини ифода этишнинг ўзига хос услубини танлайди;
-
баъзан мавзу алоқаси йўқ ёки ғайриоддий саволлар беради;
-
ечими очиқ қолган вазифалардан завқланади;
-
ғояларни аниқ далиллар асосида муҳокама қилишни афзал 
кўради;
-
муаммонинг ечимини топишда ноанъанавий ёндашувни танлайди. 
Шахсга хос креативлик сифатлари қуйидагилар саналади (52-расм): 
Шахс 
креативлигини 
ривожлантириш 
жараёнида 
“табақалаштириш”, “даврлаштириш” тушунчаларининг муҳим аҳамият 
52-расм. Шахсга хос креативлик сифатларининг турлари 
Сифатлар 
Мавжуд тажриба ва билимлар асосида янги 
қарорларни қабул қилиш малакаси
Ҳиссиётга бойлик
Бой тасаввурга эгалик
Ўз ижодкорлигини тўла-
тўкис намойиш этиш
Мантиқий фикрлаш қобилияти
Рефлексия қобилияти
Ижодий таъсирчанлик ва 
ташаббускорлик
Эрудиция (билағонлик)
Ижодий йўналганлик 
Инновацион
қобилиятга эгалик 
Таваккал қила олиш қобилияти 
Тафаккур тезлигига эгалик 
Ички сезгининг 
ривожланганлиги 
Ўзига хос (оргинал) ғояларни 
илгари сура олиш қобилияти 
Юксак бадиий
қадриятларга эгалик 

---

151 
касб этиши эътиборни тортади. Хўш, бу икки тушунча қандай мазмунни 
ифодалайди?
Креатив жиҳатдан ривожланиша ҳар бир шахс ҳаётида давр ва босқич 
муҳим аҳамият касб этади. Демак: 
Шунга кўра маълум давр ва босқичларда педагогларда ҳам креативлик 
сифатлари, ижодий фаолият малакалари ривожланади.
Педагоглар креативлик сифатлари билан бир қаторда ижодий фаолиятни 
ташкил этишга лаёқатлиликни ифодаловчи қуйидаги малакаларга ҳам эга 
бўлишлари зарур: 
Айтиб ўтилганидек, барча шахсларда бўлгани каби педагоглара ҳам 
креативлик сифатлари ўз-ўзидан ривожланмайди.
 
Шунга кўра тадқиқотларда 
шахс (жумладан, педагоглар)да креативлик сифатларини муваффақиятли 
ривожлантиришнинг бир қатор йўллари ёритилади. Патти Дрепеау
14
томонидан 
ҳам шахс (жумладан, педагоглар)да креативлик сифатларини муваффақиятли 
ривожлантиришнинг тўртта йўли кўрсатилган (54-расм):
14
Drapeau Patti. Sparking student creativity (practical ways to promote innovative thinking and 
problem soving). – Alexandria – Virginia, USA: ASCD, 2014.