R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

iborat. Tadqiqotlar shuni k o ‘rsatadiki, asarda
qipclioq unsurlari ju d a kuchli boiib , shu bilan birga, o ‘g‘u z
unsurlari ham uchrab turadi.
Qadimgi turkiy tilshunoslik taraqqiyotida tilshunos Jamoliddin
Muhammad Abdulloh Turkiyning ham o ‘ziga x o s o ‘m i bor. U n ing
taxminan X III-X IV asrlarda yozilgan «Kitobu-lug‘at al-mushtoq fi
lug‘at 
-it turk 
vo-l-qafchoq» 
(«Turk 
va 
qipchoq 
tillariga
muslitoqlarni q iziqtinivchi kitob») asari arab, fors, turk, m o ‘g‘u l
tillari qiyosiga bag‘ishlangan, u turkiy tillaming tarixiy taraqqiyotini
o ‘rganishda qimmatli m a n b a b o iib xizmat qiladi.
II 
bosqich. 
E ski o ‘zbek tilshunosligining shakllanishi v a
taraqqiyotida buyuk mutafFakkir shoir Alisher Navoiy, Zahiriddin
Bobur, Aloyi Binni 
Muhibiy, Mirzo M ebdixon kabilarning
lingvistik qarashlari va asarlari muhim ahamiyatga ega.
19

---

X I X
asriüng 
oxiriga 
kelib, 
o ‘zbek tilshunosligida 
rus
bosqinchilarining mahalliy xalq madaniyati, urf-odati va tilini
o ‘rganish ehtiyoji natijasida bir qancha amaliy ahamiyatga ega
gram m atikalar vujudga keldi. MA.Terentevning «Turk, fors, qirg‘iz
va o ‘z b e k
tili grammatikasi» (1875), A.Starlevskiyning «Rus
kishisining 0 ‘rta Osiyodagi yoldoshi» (1878), Z.A.Alekseev va
V.Vishnegorskiyning 
«Сорт 
тили 
самоучители» 
(1884),
M .A ndreyevning «Sort tilini birinchi bor o‘rganuvchilar uchun
qo‘llanm a»si (1896), F.Mashkovsevning «Sort tili darslari» (1899),