9-sinf Biologiya

8-
 
bilet biologiya 
1)
 
Lishayniklar. Lishayniklar tirik organizmlarning o'ziga xos guruhi bo'lib, 
zamburug'lar va bir hujayrali suv o'tlarning simbioz hayot kechirishidan yuzaga 
kelgan organizmlardir Lishayniklarning 
26 
000 ga yaqin turi ma’lum.
Lishayniklarning tanasi, rangi va shakli har xil. Lishayniklar sporalar yordami 
bilan 
shuningdek, vegetativ yo'l bilan ko'payadigan avtotrof organizm lardir. Lishayniklar tashqi 
ko'rinishiga ko'ra uchta turga bo'linadi 
: 
1. 
Yopishqoq(batsidiya); 
2. 
Bargsimon(parmeliya); 
3. 
Butasimon(kladoniya).Lishayniklarning 
kishilar 
hayotidagi 
ahamiyati 
katta. Lishaynik 
lardan 
ajratib 
olingan ekstraktlar 
atir-upa 
mahsulotlariga, kos metika mahsulotlariga o'ziga xos hid berish uchun foydalanila di. Cho'llarda 
uchraydigan lishaynik 
manna iste’mol
qilinadi. 
Lishaynik cho'llarda, qoya toshlarda paydo bo'lib, tog' jinslarining 
yemirilishiga yordam beradi. Yemirilgan tog'jinslaridan yupqa 
tuproq qatlami hosil bo'ladi.Lishayniklar tarkibida C, B6, B12 vitaminlari uchraydi. 
2)
 
Mitoz (yunoncha "mitos" - ip degan so'zdan olingan) sikli deb 
hujayraning bo'linishga tayyorgarlik davri hamda mitoz bosqich larini davom etishiga aytiladi. 
Bir mitozdan ikkinchi mitozgacha 
bo'lgan, hujayraning 
bo'linishga tayyorgarlik davri interfaza deyi 
ladi. Interfaza 
o'z 
navbatidauch 
davrga bo'linadi.1-(31; 2-S-sintez; 3-G32 
interfazadan so'ng Mitoz boshlanadi. Mitoz to'rt bosqich - profaza, metafaza, anafaza, 
telofazadan iboratdir.lMitozning biologik ahamiyati - mitoz natijasida hosil bo'lgan 
har 

---

bir yangi hujayra 
xuddi 
ona hujayradagidek bir xil xro mosoma 
to'plami va 
bir xil 
genlarga ega bo'ladi. Mitoz natijasida 
hosil bo'lgan ikkala yangi hujayra diploid to'plamga ega bo'ladi. 
Mitoz eng muhim quyidagi hayotiy jarayonlarni embrional rivojla nish, o'sish, nobud bo'lgan 
hujayralar va shikastlangan to'qima, 
organlarning tiklanishi hamda funksional holatini normal o'tishini ta’minlaydi. Organizmlarning
jinssiz ko'payishi ham mitoz bo'linish asosida amalga oshadi. 
3) 
A-4; B-7; C-5; D-2; 
E-3; 
J-1; K-6.