Mustaqillik yillarida O‘zbekistonda bozor munosabatlariga asoslan- gan

Sotuvchi vakolatxona – 
bu tashkilotlar mustaqil yuridik shaxslar 
bo‘lib, bir necha firmalar bilan shartnoma tuzib ishlaydi. Bunday 
vakolatxonalar mustaqil faoliyat olib boradi, iste’molchilardan buyurt- malar 
oladi, texnologik majmualarni shakllantiradi, ta’minotchi shaklida ish olib 
boradi, ko‘rgazmalar tashkil etib, ishlab chiqaruvchi firma mahsulotlariga 
ulgurji xaridorlarni jalb etadi. 
Makler 
– ikki tomon manfaatlaridan kelib chiqqan holda vositachilik 
qilib, mumkin bo‘lgan shartnomalarni topish va uni bajarish bilan 
shug‘ullanadi. 
Sotuv shaxobchalari – 
(filiallari) iste’molchiga yaqin bo‘lgan joylarda 
savdoni tashkil qilish bilan shug‘ullanuvchi yirik korxona tomonidan 
shakllantiriladi. Savdo shaxobchalarining asosiy foydasi iste’molchilarga 
tovarlarni tez yetkazb berish va bozor konyunkturasini o‘rganishdan iborat. 
Savdo–vositachilik ishlarining yana bir turi - komission faoliyatdir. 
Komissioner, deb ataladigan bir tomonning komitent, deb ataladiganikkinchi 
tomon topshirig‘i bilan ikkinchi tomon hisobidan, ammo o‘z nomidan 
bitimlarni amalga oshirishdan iborat faoliyat turi. Komitent bilan komissioner 
o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlar komissiya shart- nomasi bilan tartibga 
solinadi. 
Savdo sindikatlari 
– bunday tashkiliy firmalar bir turdagi mahsu- lotlar 
ishlab chiqaruvchi korxonalar tarmoqlarida (yoqilg‘i, sement, metall, 
o‘g‘itlar) va qattiq raqobat sharoitida faoliyat ko‘rsatadi. Ishlab chiqaruvchi 
korxona marketing tadqiqotlari asosida mumkin bo‘lgan tarqatish kanallari 
strukturasini aniqlaydi va mavjud resurslar orqali hamda o‘z shaxsiy 
ta’minotchilari bilan sotuv faoliyatini amalga oshiradi. Ishlab chiqaruvchi 
firmalar uchun mustaqil ravishda tovar va xizmatlarni tarqatish samarasiz 
bo‘lsa, ular boshqa samaraliroq tarqatish kanallaridan foydalanib ish ko‘radi.