O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muxandislik-texnologiya instituti

Takrorlash uchun savollar: 
1. Ma’danli suvlarning organoleptik ko’rsatkichlarini aniqlashni tushuntirib bering. 
2. Ma’danli suvlarning sifatini baholashda qanday fizik-kimyoviy ko’rsatkichlari aniqlanadi? 
3. Sun’iy ma’danli suvlarning fizik-kimyoviy ko’rsatkichlariga nimalar kiradi? 
4. Gazli suvlarda karbonat angidrid gazining miqdori necha foizni tushkil etadi? 
5. Butilkali gazlashtirilgan ichimliklarning organoleptik ko’rsatkichlari qanday aniqlanadi? 
6. Butilkali gazlashtirilgan ichimliklarning fizik-kimyoviy ko’rsatkichlariga nimalar kiradi? 
7. Diabetik ichimliklarning sifatini baholashda qaysi fizik-kimyoviy ko’rsatkichlari eng muhim 
hisoblanadi? 
8. Quruq holdagi gazlashtirilgan ichimliklarning sifatini baholashda qo’llaniladigan organoleptik 
va fizik-kimyoviy ko’rsatkichlarini tushuntirib bering. 

---

145 
 
Ziravorlarning tovarshunoslik tavsifi va sifat tahlili 
Ziravorlar ovqatga kam miqdorda solingan taqdirda ham ularga xushbo’y hid va yoqimli 
achchiqroq ta’m beruvchi o’simliklar dunyosiga xos ta’m beruvchi mahsulotlar hisoblanadi. 
Ziravorlar ovqatning ta’m xususiyatlarini yaxshilaydi, oshqozon suyuqligining ajralishini 
tezlashtirib, ovqatning yaxshi hazm bo’lishiga yordam beradi. Shuningdek, ziravorlar inson 
organizmidan shlak moddalarining chiqib ketishiga ta’sir ko’rsatib, organizmning himoya 
qobiliyatini oshirishga ham ma’lum darajada ijobiy ta’sir ko’rsatadi. Bazi ziravorlar esa zararli 
mikroorganizmlar faoliyatini to’xtatib qo’yish xususiyatiga ham egadir. Ziravorlarning shunday 
foydali xususiyatlarini asosan ular tarkibidagi efir moylari, glikozidlar, alkaloid moddalari 
ta’minlaydi. 
Meva-urug’ ziravorlarga xantal (gorchista), murch-qalampir, arpabodiyon, zira, kishnich, 
vanil, muskat yong’og’i kabm ziravorlar kiradi. 
Gul ziravorlarga qalampirmunchoq va za’far ziravorlar kiradi. 
Barg ziravorlarga dafna (lavrovыy list) daraxtining bargi kiradi. 
Ildiz ziravorlarga zanjabil (imbir) kiradi. 
Po’stloq ziravorlarga dolchin kiradi. Dolchin tropik mamlakatlarida o’sadigan dolchin 
daraxtining quritilgan po’stlog’idan iborat ziravordir. Dunyo bozorida Steylon dolchini eng 
yuqori baholanadi. Dolchin Xitoy, Hindiston, Shri-Lanka, Braziliya, Indoneziya kabi 
mamlakatlarda ham etishtiriladi. Dolchin qandolat, liker-aroq mahsulotlari, kolbasalar va 
marinadlar tayyorlashda ishlatiladi.