A. A. Q od irov t ib b iy o t


FIZIOLOGIYA FAN IN ING SHAKLLANISHI VA



Download 17,84 Mb.
Pdf ko'rish
bet65/99
Sana28.06.2022
Hajmi17,84 Mb.
#712517
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   ...   99
Bog'liq
2021-02-22603383da9fe88256 Tibbiyot tarixi (Qodirov A.) - 2005 y.

FIZIOLOGIYA FAN IN ING SHAKLLANISHI VA
RIV О JLANI S H I
U y g ‘on ish davrida o dam anatom iy asi b ilan b ir vaqtda fiziologiya fani 
h a m rivojlandi. Bu fann in g sh ak llan ish i m a sh h u r ingliz o lim i V illiam
G arvey n o m i bilan bog‘liq. V illiam G arvey fiziologiya fan id a yangi davr 
o ch g a n o lim d ir. I.P .P av lo v a y n a n V .G arvey flziologiyani m u staqil fan 
darajasiga k o ‘ta rd i deb yozgan edi. D a rh a q iq a t, V .G arv ey g ach a h am
fiziologik tek sh irish lar k o ‘p o ‘tkazilg an b o ‘lsa h am , b u fan m ustaqil 
soha sifatid a sh akllanm agan edi. G arvey o ‘zining b u tu n h ay o tin i shu 
fa n n in g ravnaqi u c h u n sarfladi va fiziologiyani m u staq il fan sifatida 
shakllantirdi.
VILLIAM GARVEY
V illiam G arvey 1578-yil 1 -aprelda A ngliyaning F o lk sto n shah rid a 
d u n y o g a k elg an . U n in g o ta s i T o m a s G a rv e y sav do is h la ri b ila n
shug‘ullangan va ancha badavlat kishi b o ‘lgan.
Villiam 10 yoshga to ‘lganida un i K enterber kollejiga o ‘qishga beradilar. 
Bu yerda u 6 yil tahsil oladi. S o‘ng K em brij dorilfununiga o ‘qishga kiradi. 
D orilfu n u n n i 1598-yilda tugatadi.
8 — T ib b iy o t tarixi
113


Villiam G arv ey tibbiyot kasbini egallashni 
tanladi. S hu m aqsadda P aduya U niversitetiga 
o 'q ish g a kirdi. Bu o ‘quv yurti o ‘sha v aqtd a 
O vrupodagi eng ilg‘o r d o rilfu n u n lard an biri 
edi. Bu y erda G arvey an a to m iy a fani bilan 
qiziqib qolib, bu fan bilan k o ‘p sh u g 'u llan d i. 
1602-yilda G arv ey tibb iyo t d o k to ri darajasini 
olgan edi.
Villiam G arvey o ‘z faoliyatini dastlab oddiy 
hak im lik d an boshlaydi. B ir o z vaqt K em brij 
shahrida ishlagan. So‘ng Londonga ko'chib o ‘tdi. 
Bu yerda u o 'z in in g c h u q u r bilim i va k atta 
tajribasi tufayli tez orada shuhrat qozondi. 1607- 
yilda G arveyni L ondon hakim larining kollegi- 


yas'8 a a ’zo qilib o ldilar. 1609-yildan h arbiy
gospitalda ishlay boshladi. U kasallarga tashxis q o ‘yish va davolashda katta 
m uvaffaqiyatlarga erishib, aholi o ‘rtasida h urm atg a sazovor b o ‘ldi.
G arveyning sh uhrati qirol saroyiga h am yetib bordi. U ni saroy hakim i 
vazifasiga tayinlaydilar. 0 ‘sha vaqtdagi A ngliya qiroli Y akob I V illiam
G arveyni o 'z in in g shaxsiy tabibi vazifasiga tayinladi.
> ^ arvf y ° zi dav°la g a n , lekin tuzalm ay vafot etgan kasallarning ichki 
a zo larid a q an d ay o ‘zgarishlar kelib chiqq anlig ini bilish u c h u n u larning
jasad m i yorib k o ‘rardi va m u rd an in g a ’zolaridagi o ‘zgarishlarga q arab 
xulo salar ch iq arard i.
1615-yilda G arveyni L o n d o n hakim lari kollegiyasining anato m iy a va 
ja rro h iy a kafedrasiga m u d ir qilib tay in lad ilar. Bu y erd a u y u ra k -q o n
to m irla r fiziologiyasi sohasida ilm iy -ta d q iq o t ishlari olib bordi.
1642-yilda Garvey Oksford dorilfununining dekani vazifasiga tayinlandi.
Lekin bu yazifada u zo q ishlam adi. K o ‘p ro q ilm iy -ta d q iq o t ishlari bilan
snug u llan d i. X ususan, u o ‘sha vaq td a m u h im m u am m o b o ‘lgan yurak
ishi va tom irlarda qonning harakati mavzui ustida eksperim ental tekshirish
ishlari olib b o rd i, yuzlab tajrib alar o ‘tkazdi. N a tijad a , V illiam G arvey
ju d a m u h im kashfiyot qildi - u kichik q o n aylanish tizim in i o chd i. Bu
k a sh fiy o t u n in g k o ‘p y illa r o lib b o rg a n e k s p e rim e n ta l te k s h iris h
isnlarm ing natijasi edi. G arvey o ‘zining bu kashfiyotini 1628-yilda ch o p
etilgan H a y v o n lard a yurak va qon to m irid a g i q o n n in g harak ati" n o m li 
asarida bayon qildi.
G a rv eygacha yashagan a n a to m la r va fiziologlar yu rak nin g o ‘ng va 
ch ap q o rm c h a la ri o ‘rtasid a q an d a y d ir kovak bor, qo n shu kovak orqali 
о ng q o n n c h a d a n c h a p q o rin ch a g a o ‘ta d i, deb o ‘ylardilar. M asalan 
m a sh h u r G a le n h a m sh u n d ay fikrda edi. G a rv ey bu fikr n o to ‘e ‘ri 
ekanligini isbot etdi. U qon o ‘ng qorinchadan a. pulm onalis orqali o ‘pkaga

Download 17,84 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   ...   99




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish