Etnologiya uzb

Evropa xalqlari- butun yarim milliardna yaqin va hozirgi jahon madaniyati tarixida muhim 
rol wynagan. Ular eng qadimgi zamonlarda, ayniqsa, kwhna Gretsiya va Rim davrlaridan boshlab 
deyarli olamga tarqalgan bugungi Evropa madaniyatiga asos solgan elatlarning avlodlaridir. Bu 
qadimiy madaniy meros, buyuk geografik kashfiyotlardan keyin yug`onish davrlaridan boshlab 
tsivilizatsiyaning gurkirab wsishi natijasida qayta tiklanib, boshqa qit`alarga ham tarqalgan edi. 
Zamonamiz madaniyatini Evropada paydo bwlgan qadimgi Gretsiya va Rim madaniyatlarisiz 
tasavvur qilish qiyin. XIX asrning mutaffakkirlaridan birining ta`rificha «... Qulik bwlmaganda, 
grek davlati, grek san`ati va grek fani ham bwlmas edi; qullik bwlmaganda Rim davlati ham 
bwlmas edi. Gretsiya bilan Rim qurib bergan poydevor bwlmaganda esa hozirgi Evropa ham 
bwlmas edi». 
Evropada odamning uzoq davrlarda paydo bwlishi, aholining zichligi, sanoat va qishloq 
xwjaligining gurkirab wsishi uning tabiiy sharoitining ancha wzgarishiga sabab bwlgan. 
Evropaliklarning hayotida va tabiatida yirik sanoat markazlarining shakllanishi, bir-biriga chatishib 
ketgan ekin dalalari va qishloqlarning, sun`iy wrmonlar va turli transport vositalarining yaratilishi 
muhim ahamiyatga ega bwlgan. Hozirgacha Evropa mamlakatlarining kwpining okean va dengizlar 
bilan bog`liq bwlishi, ularning iqtisodiyoti va madaniyatida katta rol wynab kelmoqda. Ayniqsa, 
dengiz savdosi, okean va dengiz mahsulotlaridan foydalanish bu mamlakatlarning taraqqiyotiga 
beqiyos ta`sir qilib kelgan. 
Evropaning wsimlik va hayvonot dunyosi kwp asrlik xwjalik faoliyati tufayli avvalgi 
davrlarga nisbatan tubdan wzgarib ketgan. Aslar davomida qadimiy wrmonlarni ayovsiz kesish 
hisobiga bepoyon ekin maydonlarini vujudga keltirilishi kwpgina botqoqliklarning qutilishi, boshqa 
qit`alardan yangi wsimlik turlarini olib kelib kwpaytirish va sun`iy wrmonlar yaratish natijasida 
tubdan yangi bir tabiiy manzara paydo bwlgan. Ayrim Evropa mamlakatlarida wsimlik turlarining 
wndan twqqiz qismi wzgartirilgan. Albatta, shimoliy sovuq hududlarda, masalan Skandinaviya 
mamlakatlarida, wrmon va ekinzorlar janubiy subtropik hududlarga nisbatan ancha farq qiladi. 
Janubiy qismida, masalan, Wrta dengiz va Dunay sohillaridagi vodiylar, Markaziy Evropa 
tekisliklarida eng qadimiy dehqonchilik va chorva markazlari joylashgan.
Butun serunum turpoqli erlar eski wrmon va daraxtzorlardan tozalanib ekin dalalariga, tog` 
yon bag`irlari mol boqadigan yaylrvlarga aylantirilgan. Hozir Evropa hududining taxminan uchdan 
ikki qismini tabiiy va sun`iy yaratilgan wrmonlar egallaydi. Ammo ular nihoyatda notekis 
joylashgan. Masalan, agar Finlyandiya va Shvetsiya hududining yarmini wrmonlar egallasa, boshqa 
mamlakatlarda (Angliya, Daniya, Niderlandiya va hk.) wndan ikki qismini qoplaydi. Sanoatning 
wsishi, shaharlarning kwpayishi, temi rva avtomobil ywlarning taraqqiyoti, hatto noquday 
unumdorligi past erlarni wzlashtirishga majbur qilgan. Evropaning qurg`oqchil yarim orollarida 
sug`orishga asoslangan dehqonchilik paydo bwlgan va hozir ishlov beriladigan erlarning har 
uchinchi gektari sug`oriladi.