Диссертация илмий раҳбар: техника фанлари номзоди, доц. Н. Б. Мирзаев 2021 й. Ташкент 2021 2

7-Расм. Туя жунидан олинган нотўқима мато билан мустаҳкамланган 
қатламли полимер материал. 

---

54 
Қатламлар структурасини аниқлаш мақсадида олинган полимер 
материал кўндаланг кесимининг катталаштирилган тасвири USB рақамли 
микроскоп ёрдамида олинди (8-расм).
8 –Расм. Қатламли полимер материалнинг
 
кўндаланг кесими. 
8-расмдан кўринишича қатламлар тартибли жойлашган, материал 
кўндаланг кесимининг тахминан учдан икки қисмини туя жуни ташкил 
этади, бу эса материални етарли даражада енгил ва иссиқ сақловчи 
бўлишлигини таъминлайди. Жун қатламининг юқори ғоваклик тузилишига 
эга эканлиги ҳам расмдан маълум бўлди. Лекин, елимловчи полимернинг 
қалинлиги бироз нотекис эканлиги материални тайёрлаш технологияси 
мукаммал эмаслигини билдиради. Елимловчи полимер қатламининг 
қалинлиги адгезион-когезион кучларга сезиларли таъсир кўрсатади.
Туя жунидан олинган нотўқима мато билан мустаҳкамланган 
қатламли полимер материалнинг физик-механик хусусиятларининг
ўртача 
кўрсаткичлари 
жадвалда 
келтирилган. 
Физик-механик 
хоссалар 
кўрсаткичларининг тахлили дастлабки натижалар таклиф этилган услуб ва 
материалнинг истиқболли эканлигини кўрсатди. Шу аснода баъзи 
кўрсаткичларга алоҳида эътибор қаратамиз. 
Қалинликнинг юза зичлигига нисбати тўқима материалга нисбатан 
бир неча баробар катта эканлиги маълум бўлди. Материланинг қалинлиг 
юза зичлиги тахминан шундай бўлган тўқув матосига нисбатан беш марта 
катта. Шу билан бирга узилишдаги мустахкамлиги шундай юза зичлигига 
эга бўлган матоларникига яқин. Бўйлама ва кўндаланг нисбий узайишдаги 
тафовутнинг катта эканлиги ғам диққатга сазовор. Туя жуни нотўқима 

---

55 
қатламининг кўндаланг ва бўйлама мустахкамлиги ва нисбий узайиши 
фарқ қилмайди. Демак материалдаги мустахкамлик кўрсаткичлари асосан 
трикотаж қатламлари ҳисобига эришилади.