K ic h ik bizn es V a X u su siy t a d b ir k o r L ik

5-b ob . K IC H IK B IZ N E S V A T A D B IR K O R L IK
F A O L IY A T IN I R E JA L A S H T IR IS H
5.1. B izn es reja, uning a h am iyati, m o h iyati va m azm uni
T ex n ik -iq tiso d iy asoslash. 
Ishlab chiqarish faoliyati bilan bog'liq 
korxonani tashkil etishda korxonaning texnik-iqtisodiy asoslanishini ishlab 
chiqish maqsadga muvofiqdir. Texnik-iqtisodiy asoslashga quyidagilami 
kiritish lozim:
1. Ishlab chiqarishga mo'ljallangan tovarlarga talabni tahlil qilish.
2. Ishlab chiqarish ko'rsatkichlari:
a) talab qilinuvchi konstruktorlik, texnologik va boshqa hujjatlaming 
mavjudligi;
b) ishlab chiqarish dasturi;
v) dasturni bajarish zarur mashina, asbob-uskuna va jihozlarning 
mavjudligi;
g) ishlab chiqarish quwatlari mavjudligi yoki ularning loyihasi;
d) asosiy ishlab chiqarish fondlarining mavjudligi;
e) ayrim turdagi mahsulot yoki xizmatlaming samarador ligi;
yo)amortizatsiya to'lovlarining miqdori.
3. Moliyaviy ko'rsatkichlar:
a) mahsulot sotish yoki xizmat ko'rsatishdan olinishi mo'ljallangan 
daromad;
b) moddiy va unga tenglashtirilgan boshqa sarf-xarajatlar;
v) budjetga o'tkaziladigan to'lovlar;
g) sof daromad;
d) ish haqi jamg'armasi;
g) tashkil etilayotgan boshqa jamg'armalar miqdori.
4. Ijtimoiy ko'rsatkichlar:
a) ishchilarning taxminiy soni;
b) kutilayotgan ish haqi miqdori;
v) bir ishchiga to'g'ri kelayotgan sotish miqdori;
g) nogironlar va pensionerlar mehnatidan foydalanish imkoniyati.
B izn es-reja n in g m azm uni. 
Korxona faoliyatini muvaffaqiyatli olib 
borishda biznes-reja muhim rol o'ynaydi. Biznes-rejaning tuzilishi va 
mazmuni qat’iyan chegaralanmagan. Fikrimizcha, yetti bo'limdan iborat 
biznes-reja eng maqbuldir (5.1.1-rasm).
Ushbu biznes-rejani batafsil ko'rib chiqamiz:
B irin ch i b o 'lim . 
Biznes-rejada «Tadbirkorlik faoliyatining maqsadi 
va vazifalari» markaziy o'rinni egallaydi.

---

Tadbirkorlik 
biznesining 
asosiy 
maqsadi 
foyda 
olishdir. 
Rejalashtirilayotgan bitimni amalga oshirish oldidan katta mablag' sarflash 
va shu mablag' qancha foyda keltirishini hisoblab chiqish lozim. Bunda va 
umuman, biznes-reja tuzishda vaqt omilini doimo hisobga olish kerak. 
Boshqacha qilib aytganda, keladigan foyda vaqtga qarab qanday 
taqsimlanadi va inflyatsiyaga nisbatan uning samaradorligi qanday 
bo'lishligini hisoblab chiqish lozim.
Biznes-loyi hani amalga oshirishdan avval shuni e’tiborga olish 
kerakki, olinadigan foyda omonat bankka qo'yilgan shu miqdordagi 
mablag' keltiradigan foizdan ko'p bo'lishini ta’minlashi lozim.