48
elakning mustahkamligini ta‘minlaydi. Hozirgi vaqtda sanoatda ko’zlarini diametri
0,8 dan 40 mm gacha bo’lgan dumaloq ko’zli elaklar ishlatiladi.
Uzun ko’zli elaklar urug’lar va aralash moddalarni qalinligiga ko’ra ajratadi.
Bunday elaklarda ko’zlar bir-biriga parallel joylashgan. Ular ikki raqamli nomer bilan
belgilaniladi, birinchi son ko’zining
kengligini, ikkinchi son uzunligini mm da
ko’rsatadi. Hozirgi vaqtda sanoatda ko’zining kengligi 0,5 dan 10,0 mm cha bo’lgan,
uzunligi 10 dan 50 mm gacha bo’lgan elaklar ishlatilmoqda.
Elaklarning asosiy ko’rsatkichi yuzasining foydali ishlatilishi koeffitsienti
bo’lib, u elak ko’zlarining yuzasini yig’indisini, elakning umumiy yuzasiga
bo’lingandagi chiqqan son qiymatiga teng bo’lib, foizlarda ifodalanadi.
Bu son
metalldan tayyorlangan elaklarda 15 dan 50% gacha, ipdan tayyorlangan elaklarda 48
dan 85% gachani tashkil etadi.
Elaklarning ish rejimiga quyidagi omillar kiradi: vaqt birligida separatorga kelib
tushadigan
mahsulotning
turi,
dastlabki
miqdori
va
tarkibi;
aralashma
komponentlarning fizik xususiyatlari; jarayonning davon etish muddati.
Elak yuzasida urug’dan begona aralash moddalar ajralishi uchun, urug’ elak
yuzasida bir xil bo’lmagan tezlikda - tezlanish bilan harakatlanishi kerak.
Elakda urug’larni saralash jarayonida ikkita fraktsiya hosil bo’ladi:
o’lchami elak ko’zining o’lchamidan katta bo’lgan moddalar elak ustiga qoladi,
bu fraktsiyaga
qoldiq
deyiladi;
o’lchami elak ko’zlarini o’lchamidan kichik bo’lgan moddalar elak ko’zlaridan
o’tib elakning ostiga tushadi, bu fraktsiyaga
elanma
deyiladi.
Elaklar shakliga ko’ra tekis va barabansimon bo’ladi. Tekis shakldagi elaklar
quyidagi harakatlanish imkoniyatlariga ega:
-bir qism qiya qilib o’rnatilgan elak oldinga orqaga borib keladigan harakat
qiladi (a). Bunday elakda moddalar yaxshi ajraladi va unumdorligi yuqori bo’ladi;
-bir qism qiya qilib o’rnatilgan elak yon tomonga borib keladigan harakat qiladi
(b). Bunday elakda moddalar yaxshi ajralmaydi va ish unumdorligi past;
-gorizontal yoki bir qism qiya qilib o’rnatilgan elak aylanma harakat qiladi (v),
bunda moddalarning ajralishi yaxshi, ish unumdorligi yuqori;
-gorizontal yoki bir qism qiya qilib o’rnatilgan elak vertikal yo’nali
tebranma harakat qiladi (g), bunday elaklar tebranuv
Tekis yuzali elaklarning
Moyli urug’lar tarkibidagi aralash moddalarni faqat o’l
ajratadigan
qurilmalarga
ЗС
shaklidagi elak “Burat”, qo’sh ramali MX
ЗС
-5 tipidagi separatorda tozalanadigan urug’ qabul qiluv
elakda urug’ tarkibidagi arala
Elakdan o’tgan urug’lar saralov
tozalanadi. Saralovchi elakning birin
va bu yerda ikki oqimga bo’linadi, bo’lingan urug’ning 1/2 qismi qisqartirilgan
elakga, 2/3 qismi ostki elakga tu
elak ko’zlaridan o’tgan elanma aralash moddalar bo’lib ular
nova orqali qurilmadan
chiqariladi.
Elakning ish unumdorligi
Q
bu erda:
B
-elak eni, m;
h
- urug’ qavati
tezligi, min
-1
;
S
0
-urug’ning
urug’ning hajmiy massasi, kg/m
Moyli urug’larni tozalash uchun konstruktsiyasi har xil bo’lgan
qurilmalar
qo’llaniladi. Ular oddiy va murakkab bo’ladi.
moddalarning bitta xususiyatiga
(kombinatsion) qurilmalarda bir necha xususiyatlari hisobga olinadi (aerodinamik,
mexanik, magnit).
49
gorizontal yoki bir qism qiya qilib o’rnatilgan elak vertikal yo’nali
, bunday elaklar tebranuvchi elaklar deyiladi.
Tekis yuzali elaklarning harakatlanish turlari
Moyli urug’lar tarkibidagi aralash moddalarni faqat o’l
ЗС
-5 va
ЗС
-10 tipidagi tekis elakli separatorlar, baraban
klidagi elak “Burat”, qo’sh ramali MX
С
qurilmalari sanoatda ishl
5 tipidagi separatorda tozalanadigan urug’ qabul qiluvchi
elakda urug’ tarkibidagi aralashmalar ajratiladi
va ular qurilmadan
Elakdan o’tgan urug’lar saralovchi elakga tushadi va bu yerda ham arala
elakning birinchi qismidan o’tgan urug’lar bo’luv
va bu yerda ikki oqimga bo’linadi, bo’lingan urug’ning 1/2 qismi qisqartirilgan
elakga, 2/3 qismi ostki elakga tushadi. Elaklarda qolgan qoldiq -
elak ko’zlaridan o’tgan elanma aralash moddalar bo’lib ular nova orqali qurilmadan
ish unumdorligi quyidagi tenglamadan aniqlanadi, kg/soat
µ
ρ
⋅
⋅
⋅
⋅
⋅
=
0
60
S
n
h
B
Q
,
urug’ qavatining qalinligi, m (
h
=10…15 mm
urug’ning
harakatlanish masofasi, m (
S
0
=0,02…0,03 m)
iy massasi, kg/m
3
; µ -g’ovaklik koeffitsienti.
Moyli urug’larni tozalash uchun konstruktsiyasi har xil bo’lgan qurilmalar
qo’llaniladi. Ular oddiy va murakkab bo’ladi. Oddiy qurilmalarida urug’lar va aralash
moddalarning bitta xususiyatiga (masalan, o’lchamiga) asosan tozalanadi, murakkab
qurilmalarda bir necha xususiyatlari hisobga olinadi (aerodinamik,
gorizontal yoki bir qism qiya qilib o’rnatilgan elak vertikal yo’nalishda
elaklar deyiladi.
Moyli urug’lar tarkibidagi aralash moddalarni faqat o’lchamga asosan
10 tipidagi tekis elakli separatorlar, baraban
shlatiladi.
elakda tushadi. Bu
alar ajratiladi va ular qurilmadan chiqariladi.
di va bu yerda ham aralashmalardan
qismidan o’tgan urug’lar bo’luvchiga tushadi
va bu yerda ikki oqimga bo’linadi, bo’lingan urug’ning 1/2 qismi qisqartirilgan
- tozalangan urug’,
elak ko’zlaridan o’tgan elanma aralash moddalar bo’lib ular nova orqali qurilmadan
kg/soat:
(3.1)
=10…15 mm
); n
-tebranish
0,02…0,03 m);
ρ
-
Moyli urug’larni tozalash uchun konstruktsiyasi har xil bo’lgan qurilmalar
Oddiy qurilmalarida urug’lar va aralash
asosan tozalanadi, murakkab
qurilmalarda bir necha xususiyatlari hisobga olinadi (aerodinamik,
