Н. Қ. ЙЎлдошев, Г. Э. Захидов

Истеъмолчилар 

---

183 
5.5.1-расм. Тадбиркорлик ташкилотининг чизмаси
. 
Тадбиркорлик ташкилоти. 
У ўсишга қаратилган ва кўпроқ назорат 
қилинадиган ресурсларга қараганда, мавжуд имкониятларни мўлжаллайди. 
Бу кўпинча қисқа муддатли, эпизодик ва босқичма-босқич асосларда амалга 
оширилади. Ресурслар устидан назорат одатда воситали характерга эга 
(ижара, қарз ва ҳ.к.). Ташкилот фаолияти самарадорлик асосида баҳоланади. 
Тадбиркорлик тузилмалари анъанавий ташкилотлардаги мувофиқлаштириш 
учун эмас, балки шахсий ташаббусига асосланади. Бир жойга мосланган 
ривожланиш кўп йўналишлар бўйича ривожланиш билан алмаштирилади. 
Тадбиркорликда 
шахсий 
омилкорлик 
ташкилий 
омилкорликдан 
муҳимроқдир. Одамлар, гуруҳлар ва уларнинг малакаси асосий ташкилий 
омилларга эга. 
Ташкилотнинг бошқариш тузилмаси даражаларнинг оз сони, 
эгилувчанлиги ва тармоқли қурилиши билан таърифланади (5.5.1-расм.). У 
барбод бўлган пирамидадан иборат бўлиб, унинг негизида корхона 
раҳбарияти туради. Бунда раҳбарият нафақат ўз ўрнини, балки асосий 
вазифаларини ҳам алмаштиради. Ташкилот раҳбариятининг асосий вазифаси 
анъанавий назоратнинг ўрнига бизнес қилувчи ходимлар ҳаракатларини ҳар 
томонлама кўллаб-қувватлашдан иборат бўлади. Ташкилотнинг пастдан 
кейинги даражаси ўз ичига учта асосий блокларни олади. Улардан асосийси 
ташкилот ресурслари (одамлар, пуллар вақт, технология, ахборотлар, ғоялар 
ва ҳ.к.), уларнинг вазифаси- бизнес қилувчи ходимларни ресурслар билан 
таъминлашдир. Иккинчи блок бизнес билан шуғулланувчиларга бизнес учун 
Маслаҳатчилар 
Ташкилот 
ресурслари 
Бозорлар 
Юқори раҳбарият 

---

184 
бозорларни белгиловчи ва уларни ривожлантиришни топширувчи 
бўлинмадир. Учинчи блок маслаҳатчилардан, аниқроғи ўзларининг бизнес 
қилиш тажрибалари ва билимлари билан ѐрдам берувчи бизнес-
мураббийлардан ташкил топади. Тўнтарилган пирамиданинг чўққисида 
маълум бозорга қаратилган бизнес билан шуғулланувчи тадбиркорлик 
бошланғич ташкилотлари жойлашган. Бу ходимларнинг бизнес турлари 
бўйича бирлаштирилган кичикроқ гуруҳларидир. Мавқеи бўйича улар фойда 
марказлари ѐки ҳатто мустақил фирма ѐки компаниялар бўлиши мумкин. 
Ташкилотнинг бундай қурилиши унинг “юзини истеъмолчи томонига 
қаратади”, унга яқинлаштиради, унинг талабларидаги ўзгаришларга 
эпчиллик билан жавоб беришга имкон беради. Бунда ҳуқуқ ва 
мажмуриятларни бевосита бизнес билан шуғулланувчиларга иложи борича 
кўпроқ топшириш билан амалга оширилади. Одамларда мотивация ва 
ишларининг самарадорлиги ортади.