Bog'liq Ergashxodjaeva Sh J , Qosimova M S , YUsupov M A Marketing Darslik
5.1- rasm. Marketing majmui dasturining jarayoni Firma turli marketing dasturlarini ishlab chiqadi, yo„nalishiga qarab
marketing dasturi yuqori va pastki bo„g„in uchun bo„lishi mumkin. Agar
dastur yuqori bo„g„in uchun bo„lsa, u qisqa va lo„nda tuzilgan bo„lishi
lozim. Chunki unda muhim tomonlari ajratib ko„rsatiladi pastki bo„g„in
uchun tuzilgan dasturlarda esa har bir savollar yoritilib beriladi.
Muddatiga qarab marketing dasturlari qisqa, o„rta va uzoq muddatli
turlarga bo„linadi. Ayrim firmalar esa ikki yoqlama dastur tuzadilar, ya‟ni
uzoq muddatli va qisqa muddatli dasturlar.
Qamrab olayotgan vazifasiga qarab oddiy yoki maqsadli dasturlarga
bo„linadi.
Oddiy marketing dasturlari firmani ishlab chiqarish, sotish faoliyati
bilan barcha funksiyalarning savollarini yechishga yo„naltiriladi. Maqsadli
dasturda esa yangi mahsulot ishlab chiqarish yoki segmentni o„zlashtirish,
firma siyosatini rag„batlantirish samaradorligini oshirish kabi muhim
vazifalarni amalga oshirishga qaratiladi.
Narx
Tovar
Kommunikatsiyalar
Taqsimot
Boshqalar
Marketing majmui
elementlarining bir-biriga
bog„liqligi
Marketing dasturining
shakllanishi
Marketing rejasi
68
Obyektiga bog„liqligiga qarab marketing dasturlari mahsulotlar
bo„yicha va ishlab chiqarish bo„limi bo„yicha bo„lishi mumkin.
Ishlab chiqarish bo„limi bo„yicha marketing dasturi quyidagi
maqsadga ega:
tovarlar
siyosatini
hisobga
olgan
holda
chiqarilayotgan
mahsulotning zaruriy nomenklaturasini aniqlash;
innovatsiya bo„yicha qarorni asoslash;
chiqarilayotgan mahsulot sifati va texnik darajasini oshirish
bo„yicha qaror qabul qilish;
tovar ishlab chiqarish tuzilishida har bir mahsulot ulushini o„rnatish;
ishlab chiqarishning ustivor yo„nalishlari bo„yicha xarajatlarni
umumiy hajmi va ularni tuzilishini hisoblash;
moliyalashtirish manbalarini topish;
ishlab chiqarishni moddiy va mehnat resurslari bilan ta‟minlash;
ishlab chiqarish va muomala xarajatlarini hisoblash;
ishlab chiqarish samaradorligini aniqlash va foydani bashorat qilish.
Ishlab chiqarish bo„limi bo„yicha marketing dasturi firmaning to„liq
ichki rejalashtirish va ishlab chiqarish rejasini hisobga oluvchi
optimallashtirilgan ko„rsatkichlarni o„z ichiga olishi lozim. Shunday qilib,
ishlab chiqarish bo„yicha marketing dasturi ishlab chiqarish bo„limining
xo„jalik faoliyatining jami ko„rsatkichlari to„plamini tahlili asosida ishlab
chiqilgan asosiy hujjat hisoblanadi.
Mahsulot bo„yicha marketing quyidagi maqsadlarga ega:
mahsulotni optimal texnik-iqtisodiy ko„rsatkichlarini ishlab chiqish;
mahsulotni ishlab chiqish va sotish samaradorligining ko„p variantli
hisob-kitobini o„tkazish;
yangi (takomillashgan) tovar ishlab chiqarish rentabelligi va
zarurligini asoslash;
chiqarilayotgan mahsulot hajmini natural va qiymat birligida
belgilash;
iste‟molchilarni maqsadli bozorda ko„zlagan maqsadlarini hisobga
olgan holda har bir tovar bo„yicha sifat ko„rsatkichlarini o„rnatish;
har bir mahsulotni integral baholash (xarajatlari, narx va foydani
solishtirish);
maqsadli bozorda raqiblarning mavjud o„xshash tovarlarini hisobga
olgan holda har bir tovar bo„yicha raqobatbardoshlik darajasini hisoblash.