Termiz davlat universiteti iqtisodiyot va menejment kafedrasi

Ikkinchi bosqich 
1915-1929 yillarni ơz ichiga oladi. Bu bosqichda 
ommaviy iste'mol tovarlarini ishlab chiqaruvchilar 
mavjud 
brendlarni 
rivojlantirish hamda yangilarini yaratish va joriy qilish bilan ơz yutuqlarini 
mustahkamladilar. Bu davrda ơrta darajadagi menejerlar kategoriyasi vujudga 
keldi, ular mahsulotni bozorda ommalashtirish hamda reklama va tadqiqot 
agentliklari bilan ishlash bơyicha yetarli tajriba tơpladilar. 
Uchinchi bosqich 
juda oğir yillar – 1930-1945 yillarga tơğri keldi. Bu yillar 
davomida Buyuk Depressiya va Ikkinchi Jahon urushi bơlgan bơlsa-da, 
brendlarni boshqarish kơplab yirik firmalarda ommalashdi. Bu davrda brend- 
menejment sistemasi tushunchasi paydo bơldi, u Procter & Gamble va boshqa 
kompaniyalar tomonidan ơz faoliyatini boshqarish sistemasi sifatida kiritildi. 
Ammo BM bu vaqtda keng tarqalmadi. 

---

23 
Tơrtinchi bosqich 
1945 yildan to bugungi vaqtgacha bơlgan davrni ơz 
ichiga oladi. Bu davrda kơplab firmalar ơzlarida brendni boshqarish sistemasini 
joriy qilishdi. 
Har bir brend bir nechta tarkibga ega bơladi. Mahsulotning formulasi 
original bơlmagan taqdirda ham brendning pozitsiyasi, yơnaltirilganligi, 
“shaxsiy”ligi (personali ) mahsulotlarni bir-biriga farqlaydi. Brendlar tuzilishiga 
bơlgan bunday yondashuv yaqinda paydo bơldi. Brend tushunchasining paydo 
bơlishidan oldin ular faqat bir mahsulotni boshqa mahsulotdan farqlovchi nom 
sifatida qabul qilinar edi. Masalan, Bates Worldwide reklama agentligida 
“Noyob Savdo Taklifi” nazariyasi (UTP, Unique Selling Proposition) ishlab 
chiqilganki, u bugungi kunda ham brendni yaratishda qơllaniladi. 
Hozirgi paytda iste'mol bozori tovarlarining brendbuildingi (Fast Moving 
Consumer Goods) brendning tơrt ba'zida esa olti qismdan iborat bơlgan zaruriy 
formulasini keltiradi: Produkt (mahsulot), Prise (narx –navo kơrsatkichi bơyicha 
pozitsirovanie), Place (brendning bozor yoki distributsiya sistemasidagi ơrni), 
Promotion (brendni ommalashtirish va reklama qilish usullari), Package 
(qadoqlash - brendning yuzi sifatida), People (insonlar - mijozlar bilan ơzaro aloqa 
qilish usuli, brend muxlislari). 
Zamonaviy dunyoda, ya'ni bozor juda kơp miqdordagi tovarlarni taklif 
qilayotgan vaqtda zamonaviy iste'molchini aldashning imkoniyati yơq. Hech kim 
ơzi uchun manfaatli bơlmagan marka uchun ortiqcha pul tơlashni istamaydi. 
Brending kơpgina bozorlarda biznessni yaritishda eng muhim instrument 
hisoblanadi. Aytish mumkinki, bugungi kunda brending marketingni boshqarish 
uchun yangi asos hisoblanadi. Oxirgi ơn yilliklarda kơplab kompaniyalar 
tomonidan turli xalqaro bozorlarda markentingni boshqarishga bơlgan bunday 
yondashuvning effektivligi amalda isbotlandi. Bu esa brending haqida marketing 
strategiyasi sifatida gapirish imkonini beradi (V.Tamberg). 
Bu umumdunyoviy tendentsiyadir. Dunyodagi kơplab tadbirkorlar bu 
pozitsiyani qơllab-quvvatlaydilar. Shubhasiz, tovarlar yoki xizmatlar bozorining 
umumiy holati va narx-navo muhim faktorlar hisoblanadi, ammo aynan stabil ơsish 
bozordagi narxlarning tebranishiga qarama-qarshi turishi mumkin. Omadli 
kompaniya ơziga xuddi “vulqonning ustida yashayotgandek” yashashni ep 
kơrmaydi. U xomashyo sotib olish, ishlab chiqarishni rejalashtirish, hamkorlik 
munosabatlarini qurish uchun iste'mol talabini tơğri prognoz qila olish zarur. 
Omad kaliti - bu kuchli brend va sadoqatli iste'molchilardir. 
Yuqorida bildirilgan fikrlardan ma'lum bơladiki, “brendlar bilan qiziqish” 
bu shunchaki modaga rioya qilish emas. Brend bizness va jamiyatning ơzaro 
munosabatlari tarixiy rivoji bilan shartlangan marketing strategiyasining bir 
qismidir.