Termiz davlat universiteti iqtisodiyot va menejment kafedrasi

Nazorat savollari: 
 
1.
 
Marketing strategiyasi zamonaviy kompaniyalar uchun qanday rolni 
bajaradi? 
2.
 
Qadr- qimmat tuzish ketma -ketligining asosiy bosqichlari tơğrisida aytib 
bering. 
3.
 
Asosiy bizness jarayonlarga qaysi jarayonlar kiradi?
4.
 
Marketing reja deganda nimani tushunasiz? 
5.
 
Korxona uchun moliyaviy prognozlarni ahamiyati qanday? 
6.
 
Marketing ma'lumotlarini yiğish tizimi qanday ma'lumotlarni ơz ichiga 
oladi? 

---

14 
 
3-
 
Ma’ruza 
(
2 soat
)
MODA INDUSTRIYASI VA FASHION BIZNESS
 
 
 
Reja:
 
1.
 
Moda industriyasining asosiy tushuncha va ob'ektlari.
 
2.
 
Moda industriyasi taraqqiyotining asosiy bosqichlari.
 
3.
 
Zamonaviy fashion bizness
 
 
Tayanch so’zlar:
 
Moda industriyasi , pret-a-porter, tendensiya, “Haute Couture
1.
 
Moda industriyasining asosiy tushuncha va ob'ektlari.
 
Moda industriyasi (Fashion industry) 
- bu xizmat kơrsatish sohasining 
sektori bơlib, u xaridorlarda “moda” mahsuloti obrazini shakllantirish, 
mahsulotni ishlab chiqarish va iste'molchilarga 
yetkazib 
berish 
bilan 
shuğullanadi. 
Moda ijtimoiy fenomendir. Modadagi mahsulotlarning bosh vazifasi – 
ularga ga bơlgan insonlarning estetik talablarini qondirish, hamda ular 
egasining ijtimoiy maqomi haqida axborot berishdir. 
Modaning ijtimoiy fenomen sifatidagi ilmiy talqini XIX asrning oxiri XX 
asr boshlarida («trickle – down» theory) nazariyasining asoschilari amerikalik 
iqtisodchi Torsteyn Veblen va nemis sotsiologi Georg Zimmellar tomonidan 
ishlab chiqilgan. Ularning fikricha, moda yuqori ( elita) ijtimoiy guruhlarida 
yaratiladi va ushbu guruh a'zolarining oddiy odamlardan farqini kơrsatish uchun 
xizmat qiladi. Yuqori( elita) qatlamlarga tahlid qilish maksadida, ơrta va quyi 
tabaqa vakillari ham moda “ yangiliklari”ni ơzlariga oladilar. 
Moda quyiga qarab “oqib” borar ekan, u ơz yangiligini yơqotadi, 
ommaviy va «bachkana» bơlib qoladi. Yuqori ( elita) tabaqalar ơzlarining 
ijtimoiy farqini saqlash maqsadida yanada yangi va original “moda yangiliklari” 
ni ơylab topishga harakat qilishadi. Ushbu tsikl yana va yana qaytarilaveradi. 
Moda XX asrda, jamiyatdagi sinfiy bơlinish yơqotilganiga qaramay, hamon 
ijtimoiy farqlarni ta'kidlab kơrsatishga xizmat qilmoqda. Ammo u avvalgiday “ 
yuqori” va “quyi” tabaqalar farqini emas, balki faqat shunchaki turli ijtimoiy 
guruhlar farqini kơrsatmoqda. Masalan, yoshlar modasi turli yoshdagi insonlar 
orasidagi farqni kơrsatadi. Bundan tashqari, moda mahsulotlarini tanlaganda xar 
bir shaxs ơz-ơzini namoyon qilishi, ơz individualligini kơrsatishi mumkin. 
Shu tariqa, ishlab chiqarishga taalluqli bơlgan mahsulotlarni (trubalar, 
stanoklar) moda mahsulotlari deb atash mumkin mas.Insonlarning shaxsiy 

---

15 
ehtiejlarini qondiruvchi, lekin namoyish qilib bơlmaydigan mahsulotlar (masalan 
erkaklarning ichki kiyimi va hokazolar)ni moda mahsulotlariga kiritilmaydi . 
Moda mahsulotlari qatoriga insonlarning shaxsiy ehtiyojlarini qondiruvchi 
quyidagi yengil sanoat mahsulotlarini kiritish mumkin: 
-Kiyim; shaxsiy aksessuarlar (chulki, qơlqoplar, sumkalar, remenlar, 
shlyapalar, sharflar, soatlar, yuvelir mahsulotlari va b.); 
-parfyu meriya va kosmetika mahsulotlari (atirlar, pomada, soch uchun lak 
va b.); 
- uy-rơzğor uchun aksessuarlar (ơrin-kơrpa, idish-tovoq, gilamlar va b.). 
Moda mahsulotlarining doirasi kengayish xususiyatiga ega. 
Dastlab moda mahsulotlari deyilganda faqat ayollar uchun ishlab chiqarilgan 
mahsulotlar tushunilgan, chunki faqat ayollargina tashqi kơrinishiga katta 
e'tibor berishi kerak degan fikr hukmron surgan. XX asrga kelib bu stereotip 
buzildi va erkaklar uchun mơljallangan moda paydo bơldi. Bir vaqtning ơzida 
moda mahsulotlarining doirasi ham kengayib bordi, bu kơproq hayot tarzining 
ơzgarishi bilan boğliq edi. Masalan, avval ovqatlanish va kir yuvish jarayonlari 
namoyish qilib bơlmaydigan, ơta shaxsiy jarayonlar bơlib hisoblangan bơlsa, 
endilikda insonlar bu jarayonlarda reklama qilingan, magazindan sotib olingan 
mahsulotlardan foydalanadilar. Shuning uchun bugungi zamonaviy jamiyatda 
moda 
mahsulotlari 
doirasiga 
keng 
ma'noda 
shaxsiy 
iste'mol 
uchun 
mơljallangan barcha tovarlarni kiritish mumkin (bular yengil avtomobillardan 
tortib mebel , avtoruchka, salqin ichimliklargacha bơlishi mumkin).