Klinik laboraтoriya тekshirish usullari

Тibbiy ahamiyati kamroq bo‘lgan tasmasimon chuvalchanglar
4. Hymenolepis diminuta
H. diminuta kalamushlarda bo‘ladigan tasmasimon chuval-
changlardir. Bular ba’zan bolalarga yuqadi. Тuxumlari H. nana
tuxumlaridan keskin farq qiladi.

---

81
H. diminuta tuxumlari:
— dumaloq, sariq yoki sarg‘ish-jigarrang, 60–80 

m;
— po‘sti qalin;
— murtagi bor;
— murtagida ilmoqlari bo‘ladi (3 juft);
— iрsimon tuzilmalari (qutbiy tolalari) yo‘q.
5. Diрylidium caninum
D. caninum (qovoqsimon gijja) it va mushuklarda uchraydigan
tasmasimon gijja bo‘lib, jahonda keng tarqalgan. Bular ba’zan
bolalarga yuqadi. Тuxumlari kapsulada bo‘ladi, ba’zida esa axlatda
gijja segmentlarini ham topish mumkin.
D. caninumning urug‘langan segmenti:
— qovoq urug‘lariga o‘xshab ketadi, 12

27 

m;
— segmentining har tomonida genital tirqishi bor;
— nam namunada segmenti harakatchan bo‘ladi.
D. caninum tuxumlarining kapsulasi:
— kapsulasi 60 x 100 

m kattalikda;
— 8–15 ta tuxumi bo‘ladi;
— tuxumi murtagidir, 35 

m, 3 juft ilmog‘i bor.
Ichak nematodalari.
1. Ascaris lumbricoides
Ascaris lumbricoides (askarida, ichakda bo‘ladigan kattagina
dumaloq gijja) jahonda, ayniqsa tropik va subtropik iqlimli
mamlakatlarda keng tarqalgan. Fekal-oral yo‘l bilan yuqadi. Axlatda,
odatda, urug‘langan tuxumlari bo‘ladi.
A. lumbricoidesning urug‘langan tuxumi:
— dumaloq yoki tuxumsimon shaklda, sariq, 50—70

30—
50 

m;
— yuzasi qalin g‘adir-budur oqsil pardasi bilan qoplangan;
— markaziy granular massasi (urug‘langan tuxumi) bor.
A. lumbricoides urug‘langan tuxumi:
— birmuncha cho‘ziq, to‘q rangda, 90 

45 

m;
—sirtida birmuncha yupqa mayda-mayda do‘mboqchali oqsil
pardasi bor;
— markaziy granular massasi bo‘ladi.
2. Enterobius vermicularis
Enterobius vermicularis (ostritsa, bolalar gijjasi) jahonda keng
tarqalgan. Invaziv tuxumlari yutib yuborilishi natijasida yuqadi.
Bu gijja invaziyasi, odatda, bolalarda ko‘p uchraydi, tuxumlari esa
perianal yuvindi namunasidan topiladi.

---

82
E. vermicularis tuxumlari:
— silliq, po‘sti rangsiz;
— tuxumsimon shaklda, bir tomoni yassilangan;
— kattaligi taxminan 55 

30 

m;
— lichinkasi bor (donador ko‘rinishda bo‘lishi mumkin).
Gelmintlar (faqat urg‘ochilari) ba’zan perianal yuvindiga tushib
qolishi mumkin. Ular oq rangda, mayda bo‘lib, uzunligi 8–13 

m
keladi, lupa ostida ba’zan uchi o‘tkir uzun dumini ko‘rish mumkin.
3. Trichuris trichiura
Trichuris trichiura (qilbosh gijja) jahonda keng tarqalgan, lekin
odatda, nam va iliq iqlimli mamlakatlarda uchraydi. Тuxumlarining
suv, ovqat bilan yoki qo‘llar orqali organizmga tushib qolishi
natijasida yuqadi. Bu gijja kattalardan ko‘ra bolalarda ko‘proq uchraydi.
T. trichiura tuxumlari:
— har qaysi qutbida rangsiz tiqini bor bochkaga o‘xshash
g‘alati shaklda;
— silliq, ikki qavat qalin po‘sti bor;
— sarg‘ish-jigarrang, 50 

25 

m;
— markaziy granular massasi (segmentlanmagan tuxumi) bor.
4. Nematodalar: Ancylostoma duodenale, Necator americanus
Nematodalar tropiklar va subtropiklarda keng tarqalgan.
A. duodenale, N. americanus Osiyo, Janubi-sharqiy Osiyo, Тinch
okean mintaqasi janubining ko‘pgina qismlarida va Sharqiy Afrikada
topilgan. Nematodalar iрsimon lichinkalarining teriga kirib qolishi
(oyoqyalang yurilganida) natijasida yuqadi. A. duodenale esa gijja
lichinkalari tushib qolgan ovqat orqali yuqishi ham mumkin.
12 soatdan kamroq saqlangan axlatda A. duodenale yoki