Ўзбекистон республикaси олий вa ўртa мaхсус тaълим вaзирлиги низомий номидaги

Литература 
1. Зайцева И.А. Формирование познавательного интереса к учению как способ 
развития креативных способностей личности (на примере уроков математики). – 
Ноябрьск, 2005. 
2.Петрушин В. Музыкальная психология: Учеб. пособие для студентов и 
преподавателей. М.: ВЛАДОС, 1997 г. 
3.Торопова А. В. «Музыкальная психология и психология музыкального 
образования» М., «ГРАФ-ПРЕСС».,2008 
BOLALARDA IJTIMOIY - HUQUQIY KOMPETENSIYALARNI 
SHAKLLANTIRISHDA MAKTABGACHA VA BOSHLANG‘ICH TA’LIM 
JARAYONI UZVIYLIGINING AHAMIYATI 
 
Hakimova Nargiza Supxonovna 
BuxDU maktabgacha ta’lim kafedrasi o‘qituvchisi 

Ma’lumki, uzluksiz ta’limning mohiyati insonning belgilangan ta’lim salohiyatini 

ko‘tarish va boyitish, shuningdek, ta’lim, tarbiya va rivojlanishdagi mumkin bo‘lgan 
bo‘shliqlarni bartaraf etishdan iborat. Shuning uchun ham O‘zbekiston Respublikasi 
Vazirlar Mahkamasining 06.04.2017-yildagi "Umumiy o‘rta va o‘rta maxsus, kasb-
hunar ta’limining davlat ta’lim standartlarini tasdiqlash to‘g‘risida" 187-sonli qarorida 
belgilab berilgan ta’limga kompetensiyaviy yondashuv masalasi muhim ahamiyatga 
ega bo‘lib, unda ko‘rsatilgan tayanch kompetensiyalarni o‘quvchi ongida shakllantirish 
va rivojlantirish, ularda ijtimoiy - huquqiy ko‘nikmalarni tarkib toptirish maktabgacha 
ta’lim tashkilotlaridan boshlanib uzviy va uzluksiz ravishda davom ettirilishi ta’lim va 
tarbiyaning o‘z oldiga qo‘ygan maqsadlariga erishishini kafolatlaydi desak mubolag‘a 
bo‘lmaydi, albatta. 

---

409 
Tarbiyalanuvchi - o‘‘quvchi ta’lim - tarbiyasida, ayniqsa unda ijtimoiy - huquqiy 
ko‘nikmalarni shakllantirishda har bir usul va yo‘nalish alohida e’tiborga olinishi, 
tahlil etilishi va aynan uning uzluksizligini ta’minlash muhimdir.
Ma’lumki, ota-bobolarimiz qadimdan bebaho boylik bo‘lmish ilmu ma’rifat, 
ta’lim va tarbiyani inson kamoloti va millat ravnaqining eng asosiy sharti va garovi deb 
bilgan. Albatta, ta’lim-tarbiya - ong mahsuli, lekin ayni vaqtda ong darajasi va uning 
rivojini ham belgilaydigan, ya’ni xalq ma’naviyatini shakllantiradigan va boyitadigan 
eng muhim omildir. Binobarin, ta’lim-tarbiya tizimini va shu asosda ongni 
o‘zgartirmasdan turib, ma’naviyatni rivojlantirib bo‘lmaydi. Birinchi Prezidentimiz 
“Yuksak ma’naviyat - yengilmas kuch” asarida ta’kidlanganidek: “Ma’naviyatni 
shakllantirishga bevosita ta’sir qiladigan yana bir muhim hayotiy omil - bu 
ta’limtarbiya tizimi bilan chambarchas bog‘liqdir. Shuning uchun ma’naviyatni 
shakllantirishda ta’lim va tarbiyaning o‘rni va ahamiyati katta hisoblanadi”.
Kichik yoshdagi bolalarda ijtimoiy - huquqiy kompetensiyalarni shakllantirishda 
maktabgacha va boshlang‘ich ta’lim jarayoni uzviyligini ta’minlash, uni uzluksiz 
davom ettirish o‘qituvchidan kuchli bilim va tafakkurni talab etadi. 
Maqsadga erishish, o‘quvchilarni ijtimoiy hayotga tayyorlash, ularda hayotiy 
ko‘nikmalarni shakllantirishda tarbiyachi o‘qituvchilar faqat o‘rgatish va o‘qitish 
bilangina cheklanmay, amalda o‘zlari o‘rnak bo‘lsagina ushbu tarbiyaning kuchi 
yuqoriroq bo‘ladi. Bu borada diniy bilimlarni ham yetarli darajada shakllantirish 
muhimdir. Diniy tasavvurning sust bo‘lishi bolaning begona g‘oyalarga ishonishi va 
ergashishiga asosiy omil bo‘ladi.
Huquqiy ta'lim va tarbiya o‘zaro bog‘liqlik, uzviylik, aloqadorlik hamda dia
lektik xarakterga ega bo‘lib, shaxs huquqiy madaniyatini shakllantirish garovi his
oblanadi. Zero, huquqiy ta'lim o‘quvchilarga huquqiy me'yorlar, qonunlar hamda
ijtimoiy - huquqiy munosabatlar mohiyati to‘g‘risida tizimlangan 
bilimlarni berish, ularda huquqiy bilimlarni egallashga bo‘lgan ehtiyojni yuzaga
keltirish, huquqiy ongni shakllantirish jarayoni bo‘lib, u izchil, uzluksiz, tizim- 
li tarzda tashkil etilishi lozim.
Huquqiy tarbiya shaxs tomonidan o‘zlashtirilgan nazariy - huquqiy bilim- 

---

410 
lar negizida huquqiy faoliyatni tashkil etish borasidagi ko‘nikma va malakalarni
hosil qilish, unda ijobiy mazmundagi huquqiy sifatlarni qaror toptirish va huquqiy
madaniyatni shakllantirishga yo‘naltirilgan pedagogik jarayon hisoblanadi.
Bolalarda yoshlikdan shaxsiy huquqiy madaniyatini shakllantirish huquqiy 
ta'lim va tarbiya jarayoning muhim bosqichidir.
Huquqiy tarbiyani tashkil etish jarayonida quyidagi vazifalar hal etiladi:
- o‘quvchilarga huquqiy me'yorlar, qonunlar va ijtimoiy-huquqiy munosabatlar
mohiyati hamdaularning ijtimoiy hayotdagi ahamiyati to‘g‘risida ma'lumotlar
berish;
- o‘quvchilarda huquqiy bilimlarni egallashga bo‘lgan ehtiyojni yuzaga keltirish,
- huquqiy ongni qaror toptirishga erishish;
- o‘quvchilarda huquqiy faoliyatni tashkil etish borasidagi ko‘nikma, malakalarni hos
il qilish;
- ularda ijobiy mazmundagi huquqiy sifatlar (huquqiy tasavvur, idrok, tafakkur, sav
odxonlik, mas'ullik, faollik, e'tiqod va salohiyat)ning qaror topishini ta'min 
lash;
- o‘quvchilar huquqiy madaniyati (huquqiy me'yorlar, qonunlarning ijtimoiy hayotda
giahamiyatini to‘g‘ri baholash, harakat va harakatsizlikning qonuniy bo‘lishiga e
rishish, davlat Konstitutsiyasi va ramzlarini, shuningdek, fuqarolik huquq va bur
chlarini hurmat qilish, yuridik xizmatlarga nisbatan ehtiyojni qaror toptirish, har
qanday ko‘rinishdagi huquqbuzarliklarga qarshi murosasiz kurashni tashkil etish)n
i shakllantirish.