5-Laboratoriya ishi

Fermentlar
. O‘simlik to’qimalarida modda almashinish jarayonlari 
fermentlar ta‘siri ostida ketadi. Fermentlar faqatgina oqsillardan iborat.
 
 

---

 

---

 
 
 
 

---

ko’rsatkichlari saqlanib qoladi va bu holat dorivor o’simliklarni quritishda muhim 
ahamiyat kasb etadi; 
•
maydon birligidan chiqayotgan foydali mahsulot miqdorini oshiradi; 
•
ob-havo noqulay bo’lgan sharoitda ham hosilni mexanizatsiya yordamida 
qisqa muddatlarda yig’ib olishga imkon yaratiladi; 
•
quritilgan mahsulotlarni ortish-tushirish va tashish ishla-rini amalga 
oshirishda mablag’ hamda energiya sarfini sezilarli darajada kamaytirishga 
erishiladi; 
•
quritilgan mahsulotga navbatdagi ishlov berishni (maydalash, elash, 
me‘yorlash, turli zaruriy moddalarni qo’shish, aralashtirish va sh.k.) osonlashtiradi; 
•
zamonaviy tizimli avtomatlashtirish usullaridan foydalanishga imkon 
yaratiladi; 
•
saqlash uchun zarur bo’ladigan omborxonalarni soni va hajmini 
kamaytiradi. 
Hozirgi kunda tabiiy quyosh−havo quritgichlari sanoatda keng qo’llanib 
kelinmoqda. 
Quritish usuli va rejimini tanlash asosan xomashyo turiga va uning tarkibiga 
bog’liq. 
Ochiq havoda, quyosh nurida quritish − 
bu yoqilg’i sarf etmasdan xom 
ashyoni buzilishdan saqlaydigan eng qadimiy usullardan biridir. Bu usul jahonning 
issiq va quruq iqlimli rayonlarida hozir ham qo’llanib kelinmoqda. 
Bunday quritishning asosiy xom ashyosi don paxta, uzum va danakli mevalar 
hisoblanadi. 
Xomashyoni quritish mahsulot yetishtiriladigan zonaga joy-lashtirilgan, 
saralash stoli, qozon, dudlash kamerasi va bostirma bilan ta‘minlangan maxsus 
tayyorlangan maydonlarda amalga oshiriladi. 
Quritishdan oldin xomashyo quritiladi, o’lchami, navi, pishib yetilish darajasi 
bo’yicha saralanadi va nazorat qilinadi. 
O‘rik va shaftolini quritish davomida qorayishining oldini olish uchun 1-2 
soat davomida oltingugurt angidridi bilan dudlanadi. Uzum 5-7 sekund 0,3-0,4 % li
qaynoq ishqor eritmasida blanshirlanadi. Ishqorli qaynoq suvga botirib olingandan 
keyin uzum po’stida mayda-mayda yoriqlar paydo bo’ladi, ustidagi changi ketadi. 
Bu esa uzumning qurish muddatini 3-4 baravar qisqartiradi hamda mahsulot sifati 
yaxshilanib, mayiz chiqish miqdori ham birmuncha ko’payadi. Qishloq xo’jalik 
mahsulotlariga ishlov berishda shkafli, kamerali, koridorli (tunnelli), shaxtali, 
barabanli, shnekli, silindrsimon, turbinali, karuselli, konveyrli, pnevmatik va 
sochib beruvchi quritgichlar ishlatiladi. 
Qishloq xo’jalik mahsulotlariga ishlov berishda konvektiv usul bilan 
ishlaydigan quritish apparatlari keng tarqalgan. Bunday apparatlarda quritish 

---

jarayoni nam material bilan qurituvchi agentning to’g’ridan to’g’ri kontakti orqali 
boradi. Oziq-ovqat va boshqa sanoat tarmoqlarida kamerali, tunnelli, lentali, 
sirtmoqli, barabanli, mavhum qaynash qatlamli, sochib beruvchi, pnevmatik va 
boshqa konvektiv quritgichlar ishlatiladi. 
Konvektiv quritgichlar ishlab chiqarishda foydalanilayotgan hamma quritish 
apparatlarining taxminan 80% ini tashkil etadi. Biroq barabanli quritgichlarda 
faqat sochiluvchan donador materiallarni suvsizlantirish mumkin boladi. 
Sanoatda ko’proq ishlatiladigan quritgichlar qatoriga yana quyidagi 
apparatlar kiradi: mavhum qaynash va fontan hosil qiluvchi quritgichlar 
(solishtirma ulushi 25%); sochib beruvchi quritgichlar (taxminan 10%); 
pnevmotransport rejimida ishlaydigan quritgichlar (taxminan 7%); materialni 
qatlamda quritishga mo’ljallangan kontaktli, tunnelli
, 
lentali apparatlar (10 % 
dan ko’proq). 
Kontaktli quritgichlar ichida sanoatda eng ko’p tarqalgan apparatlar qatoriga 
polkali vakum-quritish shkaflari, barabanli va valsovkali quritgichlar kiradi. 
Hozirgi kunda oziq-ovqat sanoatida ishlatiladigan maxsus (termoradiatsiyali, 
diyelektrik va sublimatsiyali) quritgichlarning nisbiy ulushi taxminan 1 
% 
ni tashkil 
etadi. 
Bugungi kunda mahsulotlarni qayta ishlash korxonalarida quyidagi (2.4- 
jadval) quritish jihozlaridan samarali foydalanilmoqda.